AL-QA'IDA WINT

Op het ogenblik is Al Quaida aan de winnende hand. In de eerste plaats omdat een terroristische organisatie als deze helemaal geen overwinningen hoeft te boeken. Voor succes volstaat dat zij niet wordt vernietigd of ophoudt te bestaan. Zolang dat het geval is vormt zij een dreiging. Alleen te bestaan is voldoende.

Welnu, drie jaar na de aanslagen van 11 september bestaat Al Quaida nog steeds. Het terroristische netwerk is niet verzwakt maar sterker geworden. Of de arrestatie van Osama bin Laden een beslissende slag aan het functioneren van Al Quaida zou hebben toegebracht is een open vraag. Voor een netwerkorganisatie die niet centraal geleid wordt, had dit misschien niet veel uitgemaakt. Maar het oppakken van de hoofdman van de Koerdische PKK, Ocalan, heeft geleid tot het feitelijke einde van een jarenlange guerilla in Zuid-Oost Turkije. Daar staat dan weer tegenover dat het elimineren van de zonen van Saddam Hoessein en daarna diens arrestatie helemaal niet het door de Amerikaanse regering verwachte effect hebben gesorteerd. Waar het echter om gaat is dat al drie jaar lang de machtigste staat ter wereld niet in staat blijkt deze roverhoofdman ‘dood of levend’ (president Bush jr) op te sporen. Dit alleen al versterkt bin Ladens prestige in grote delen van de wereld elke dag verder.

Al Quaida wint in de tweede plaats omdat het erin geslaagd is de rechtsstaat aan te tasten. Terrorisme is nu het voorwendsel om een belangrijke verworvenheid van het Westen, individuele rechtszekerheid, aan te tasten onder het mom dat dit nodig is om nieuwe aanslagen te voorkomen. Minister van Defensie Rumsfeld, die aan het begin van de oorlog tegen Irak Bagdad waarschuwde zich aan de Conventies van Génève te houden, had de naleving ervan door Amerikaanse strijdkrachten toen al opgeschort. Duizenden die alleen maar verdacht worden van niet eens omschreven misdaden worden al jarenlang zonder vorm van proces en zelfs zonder uitzicht op een proces gevangen gehouden, vernederd en mishandeld. In een bizar document beweerden juidische adviseurs van het Witte Huis dat president Bush jr in het kader van diens zogenaamde ‘oorlog tegen het terrorsime’ noch aan de Amerikaanse constitutie en het Amerikaanse recht was gebonden, noch aan de internationale afspraken waartoe de Verenigde Staten zich hebben verplicht.

Ook in landen als het onze krijgt Al Quaida zijn zin, met allerlei inbreuken op de normale rechtsorde uit naam van de bestrijding van het terrorisme. Een aantal daarvan zijn redelijk, maar dat waren ze ook al geweest in het kader van ‘gewone’ misdaadbestrijding. Iedereen kent daarvan wel voorbeelden. De algemene lijn is er een van het geven van meer bevoegdheden aan politionele instanties zonder dat daar waarborgen ten aanzien van rechtszekerheid tegenover staan.

Wie het rapport van de speciale commissie van het Amerikaanse Congres over ‘9/11’ heeft gelezen, weet dat al deze inbreuken op de rechtsorde helemaal niet van belang zouden zijn geweest om de aanslagen te voorkomen. De aanslagen werden allereerst mogelijk door de incompetentie van federale instanties als de immigratiedienst, de FBI en de CIA. Zij negeerden alle waarschuwingen en aanwijzingen en wisselden onderling geen informatie uit. In de tweede plaats wenste de regering Bush Al Quaida niet serieus te nemen, omdat Bill Clinton dat wel had gedaan en was zij uit op een oorlog tegen Irak. In de derde plaats stelde de als gevolg van de Reagan-revolutie doorgevoerde privatisering van de beveiliging van luchthavens niets voor, zodat de terroristen zonder probleem hun slag konden slaan.

Al Quaida wint in de derde plaats omdat de reactie van de Verenigde Staten en het Westen tot nu toe volstrekt averechts is geweest. In plaats van te proberen Al Quaida ook ideologisch te isoleren van andere vormen van terrorisme, worden de laatsten met de eerste op één hoop gegooid. Recent is het voorbeeld van president Poetin, die het Tsjetsjeense verzet proclameerde tot een onderafdeling van Al Quaida. 
Een basisprincipe van een verstandige strategie is dat men probeert de tegenstander te isoleren van zijn omgeving en deze vervolgens opdeelt is afzonderlijke elementen die stuk voor stuk uitgeschakeld kunnen worden. Tot nu toe is het echter precies de andere kant op gegaan, zodat de positie van Osama bin Laden en degenen die namens hem opereren alleen maar beter is geworden.

Bart Tromp