Balkenende IV: een stabiel kabinet ;

De PvdA heeft en Balkenende en een melig sociaal-christelijk regeerakkoord en een ongunstige portefeuilleverdeling geslikt.

De Beetsterzwangerschap is voorbij. De formatie van het vierde kabinet Balkenende nadert zijn voltooiing. Nu het regeerakkoord door de Kamerfracties is goedgekeurd en de samenstelling van het kabinet rond is, kan er niets meer gebeuren.

Het PvdA-congres dat dit alles formeel goed moet keuren, zal dit zaterdag doen, want het is al heel lang een tijger zonder tanden. Het bestuur van deze partij spant zich louter nog in voor een vreemde vorm van politieke correctheid, waarbij niet de politieke kwaliteit voorop staat bij de voordracht van volksvertegenwoordigers en leden van het van kabinet, maar hun geslacht. Inhoudelijke politieke stellingen zijn niet meer aan de orde, laat staan een politieke beoordeling van het resultaat van deze formatie.

Het CDA is op alle punten de grote winnaar. Het heeft ook het mooiste en overtuigendste verhaal voor het bestaansrecht van het nieuwe kabinet. Dit luidt dat, na de moeilijke dingen die met de VVD moesten worden gedaan in de vorige kabinetten, Nederland nu op orde is. Nieuwe stelselhervormingen zijn niet meer nodig. Er is ruimte om een pas op de plaats te maken en 'samen' voor van alles te zorgen.

De PvdA heeft hier niets tegenin te brengen. Ze is immers akkoord gegaan met de stelselwijzigingen die de vorige kabinetten hebben doorgevoerd. Ze heeft er zelfs geen werk van gemaakt dat vele daarvan helemaal niet het gewenste resultaat boeken.

De PvdA ging de verkiezingen in met een flets programma zonder stootrichting. Een bescheiden partij met veel om bescheiden over te zijn. Het enige dat de partij kan bedenken is stellen dat het nu 'socialer' wordt. Maar van een breuk met de eerdere kabinetten is geen sprake.

Dit wordt gedemonstreerd door het aanblijven van Balkenende als premier en van de belangrijkste CDA-bewindslieden, maar ook uit het feit dat de PvdA impliciet het standpunt van de vorige kabinetten Balkenende over de oorlog in Irak heeft aanvaard.

In de zetelverdeling van het kabinet heeft het CDA het er ook het beste van afgebracht. In de buitenlandsector speelt de PvdA geen rol van betekenis. Premier en minister van Buitenlandse Zaken zijn allebei van CDA-huize, en met de vervanging van de scherpzinnige Ben Bot door Maxime Verhagen is de eerste opgevolgd door een trouwe vazal van Balkenende. In de harde sociaaleconomische sector zijn op Financien na alle ministersposten naar het CDA gegaan. Dat de nu ook met cultuur belaste PvdA-minister van Onderwijs lid van het beraad in deze sector wordt, kan de dominantie van het CDA niet verhelpen.

Dankzij de rechtstreekse verkiezing van de lijsttrekker is de VVD, zeker zolang Rita Verdonk lid blijft van de Kamerfractie en Mark Rutte voorzitter blijft, een instabiele partij en een ongewisse regeringspartner. Daar is het CDA van doordrongen, en dat is ook de enige verklaring voor het feit dat Balkenende zijn arrogantie op de avond van de verkiezingen heeft ingeslikt. Herinnert u het zich nog? "Dit is ons program, dit zijn onze mensen. Daar zult u het mee moeten doen." Dit met drie zetels verlies ondanks de 'premierbonus'.

Juist omdat het CDA was aangewezen op de PvdA als regeringspartner, is het onbegrijpelijk dat de laatste partij haar positie niet beter heeft gebruikt. Bos verklaarde eerder al in de media dat zijn eerste keus een kabinet CDA-PvdA-SP was. Maar hij deed niets toen Balkenende de SP uitsloot en informateur Hoekstra geen enkele poging deed vast te stellen of een CDA-PvdA-SP-kabinet werkelijk onmogelijk was.

De PvdA heeft nu en Balkenende geslikt (inclusief de oorlog tegen Irak) en een melig sociaal-christelijk regeerakkoord en een ongunstige portefeuilleverdeling. Juist daarom zal dit kabinet wel lang blijven zitten, want het monisme ("Dit is ons kabinet.") gaat al weer rond in deze partij.

Tenslotte: voor de derde keer het 'regeerakkoord' gelezen. Ik heb mij verbaasd over het vaak slechte, onbegrijpelijke Nederlands waarin het is opgesteld. Naar verluidt is er nog een Neerlandicus ingeschakeld om de tekst te corrigeren, maar dat is niet echt gelukt. Zes van de zeven Beetsterzwangere opstellers zijn denkelijk school gegaan na de invoering van het 'constructieve onderwijsbeleid'. Die Neerlandicus waarschijnlijk ook. Is er een overtuigender argument denkbaar voor een parlementaire enquete naar de onderwijspolitiek van de laatste veertig jaar?