Bart Tromp is niet altijd verstandig

Columnist Bart Tromp beschuldigde PvdA-leider Wouter Bos er vorige week van het programma van zijn eigen partij moedwillig te saboteren en de democratie in en buiten zijn partij te negeren. Dat laat Bos niet op zich zitten.

Bart Tromp is niet altijd verstandig

Nooit konden leden de kamerfractie zo beïnvloeden

op nadenken hoort geen straf te staan

Wouter Bos

Toen ik door de leden van de Partij van de Arbeid tot lijsttrekker werd gekozen, wist ik één ding zeker: ik kon met de regelmaat van de klok een kritische column van Bart Tromp verwachten. Maar goed, daar moet je dan ook niet over klagen, het hoort een beetje bij de baan, zullen we maar zeggen. En zo erg is het nu ook weer niet, want Bart Tromp is een verstandig man, die vaak verstandige columns schrijft. Soms ook niet. En de laatste tijd speelt hij helaas ook nogal vaak op de man.

Dus daarom toch maar eens een weerwoord na de afsluitende conclusie van zijn laatste column: ‘ Een lijsttrekker die het programma van zijn eigen partij moedwillig saboteert en daarbij de democratie in en buiten zijn partij negeert, dat is inderdaad nieuwe politiek.’ Voor de goede orde: dat ging over mij.

Het zijn heel zware woorden, vooral als je de feiten bekijkt. Eerst maar even dat negeren van de democratie. In de Partij van de Arbeid, en niet alleen in de Kamerfractie, kwam de vraag op of we ons aan het verkiezingsprogramma moesten houden om de burgemeester door de gemeenteraad te laten kiezen of dat we mee moesten denken met Thom de Graaf, die met voorstellen kwam om de burgemeester direct door de bevolking te laten kiezen. Om die vraag te beantwoorden stemde het partijcongres voor een grote vernieuwing: de leden mochten zich hier zelf in een directe raadpleging over uitspreken en de uitslag zou gelden als een zwaarwegend advies aan de Kamerfractie. Dat was nog nooit gebeurd! Niet eerder hadden leden de mogelijkheid gekregen zo rechtstreeks invloed uit te oefenen op de afweging van de Kamerfractie. Een prachtmanier om leden te binden aan de partij: je krijgt namelijk invloed! En het was ook superdemocratisch door de dubbele legitimatie: het partijcongres gaf zijn zegen over de procedure en de leden mochten allemaal hun stem uitbrengen. De uitslag was vervolgens ondubbelzinnig in het voordeel van de door de raad gekozen burgemeester, waarna de Tweede-Kamerfractie de conclusie trok dat zij tegen de uiteindelijke voorstellen van De Graaf zou stemmen. Het ontgaat mij waarom hiermee de democratie in en buiten de partij is genegeerd. Integendeel. Hier werden nieuwe vormen van partijdemocratie geprobeerd, waarbij individuele leden meer invloed dan ooit kregen, met instemming van het congres. Natuurlijk heeft Tromp gelijk als hij beschrijft dat ik een discussie opende over de vraag of we ons aan ons programma moesten houden; dat vindt hij kennelijk ondemocratisch. Maar op nadenken hoort geen straf te staan. En de uiteindelijke uitspraak van de leden wordt door ons geaccepteerd.

Dan dat andere verwijt: het moedwillig saboteren van het programma van de eigen partij. Ook nogal een beschuldiging. Tegen woorden als moedwillig en saboteren kan ik me, ook als ik het zou willen, niet verdedigen. Dus houd ik het maar op de inhoud.Tromp doelt op het feit dat wij voor een grondwetswijziging hebben gestemd die het mogelijk maakt de burgemeester straks door de bevolking te laten kiezen. In de Grondwet staat nu namelijk nog steeds dat de burgemeester benoemd moet worden. Maar diezelfde grondwetswijziging is ook nodig om de burgemeester door de gemeenteraad te laten kiezen.Sterker nog, toen een PvdA-minister een aantal jaren geleden deze grondwetswijziging voorstelde en de PvdA-fractie deze ondersteunde, was dat omdat de minister expliciet beargumenteerde dat de aanstelling van de burgemeester niet in de Grondwet moest worden geregeld, maar in gewone wetten, gesteund door gewone meerderheden in het parlement. Of die gewone meerderheid ervoor zou kiezen de burgemeester door de raad dan wel door de bevolking te laten kiezen, werd niet relevant geacht.Ik vind dat een heel zuivere manier om met de Grondwet om te gaan. De Grondwet is per definitie een wet die in lagere wetten moet worden uitgewerkt. Soms staat die uitwerking je aan, soms niet. Maar gaan we onze redenering over wat wel of niet in de Grondwet moet staan ineens veranderen als een meerderheid die ons niet aanstaat, er een door ons niet gewenst gebruik van lijkt te maken? Niemand zegt toch ook dat de vrijheid van meningsuiting ‘ behoudens ieders verantwoordelijkheid voor de wet’ maar niet in de Grondwet moet worden opgenomen, omdat de uitwerking in het Wetboek van Strafrecht ons niet aanstaat? Nee, natuurlijk niet. De Grondwet beoordeel je op wat in de Grondwet staat. En lagere wet op wat in die wet staat. En dus stemde de PvdA fractie voor een grondwetswijziging die door een eigen minister met goede argumenten was ontworpen en verdedigd, waar ze destijds al voor was, waarbij toen de uitwerking in lagere wetten ook geen rol had gespeeld en die nu ook nodig zou zijn geweest om het eigen verkiezingsprogramma uit te voeren.

Bart Tromp heeft helemaal gelijk dat de manier waarop D66 en De Graaf met de burgemeestersaanstelling omgaan, niet de democratische schoonheidsprijs verdient. Juist daarom heeft de fractie zich gebogen over de vraag hoe het zorgvuldigst met de grondwetswijziging kon worden omgegaan. Die afweging bracht een meerderheid van de fractie ertoe in te stemmen met de voorgestelde grondwetswijziging. Een minderheid kwam op grond van hetzelfde streven naar zorgvuldigheid tot een andere afweging. Dat heeft met saboteren en negeren niet zo veel te maken. Tromps column barst van de onbewezen veronderstellingen over complotten en kwade opzetten bij mijzelf en anderen. Dat is in het algemeen een houding die ons niet veel verder brengt. Bart, zullen we het vanaf nu gewoon over de inhoud hebben? Dan ben ik voor een goed en eerlijk debat met je altijd te vinden.

Wouter Bos.foto wubbo de jong