Codewoord progressief

In s&d 2006/12 blikten de Tweede-Kamerleden Martijn van Dam en Frans Timmermans en WBS-medewerker
René Cuperus terug op de verkiezingsuitslag van 22 november jl. — de op een na slechtste uit de geschiedenis van de PvdA. De algemene toon was dat de kiezers het bij het verkeerde eind hadden gehad. Zij hadden uit angst en conservatisme voor de verkeerde partijen gekozen, terwijl de PvdA toch echt wel wist wat het beste voor hen was!

Toch vond met name Van Dam dat het verkiezingsprogramma dat niet genoeg had vertolkt. Er moet nog veel meer ‘vernieuwing’ en ‘modernisering’ komen. De agenda kan nog een stuk ‘progressiever’.

Er is een tijd geweest dat de woorden die hierboven tussen aanhalingstekens staan niets voorstelden. Dat is veranderd, zo blijkt uit deze bijdragen: het zijn codewoorden voor een verdere neoliberalisering van de PvdA.

Karakteristiek is dat Van Dam als voorbeeld van zijn ‘progressieve agenda’ een verzwakking van het ontslagrecht bepleit, zonder daarvan het logische contrapunt op te voeren: een versterking van de sociale zekerheid. Wie van mensen vraagt dat ze zich ‘flexibel’ op de arbeidsmarkt opstellen, dient er — tenminste als hij of zij een sociaal-democraat is — ook voor te zorgen dat ze zich die flexibiliteit kunnen permitteren.

Al even karakteristiek is Van Dams klacht dat de PvdA toch vooral niet iets moet zeggen over, laat staan doen aan, inkomensverschillen (over vermogensverschillen hoor je al helemaal niets meer). Want die zijn een noodzakelijke voorwaarde ‘voor de transitie naar een kennis- en diensteneconomie’.

Aldus wordt een klakkeloze aanvaarding van de machtsverschillen die tot die groeiende inkomensongelijkheid hebben geleid als onvermijdelijke ‘vernieuwing’ voorgesteld.

Ook bij Timmermans valt op dat hij de zorgen van burgers die niet op zijn partij hebben gestemd, onbekommerd wegzet als angst voor niks. Als iedereen maar veel bijleert, dan komt het allemaal goed. Wij gaan toch niet ons ‘progressief-linkse verhaal’ opgeven, vanwege de zorg van kiezers dat zij en hun kinderen daar niets mee opschieten?

In het voordeel van Timmermans pleit dat hij de term ‘progressief-links’ invoert. Dit wijst erop dat ‘progressief’ zonder meer in zijn ogen kennelijk ook rechts kan zijn. In zijn nadeel pleit echter dat hij tot ‘progressief-links’ wel PvdA, GroenLinks en d66 rekent, maar niet de sp. De steun van d66 aan de neoliberale hervormingen van Balkenende negeert hij evenzeer als kritiek daarop van de sp.

In beide bijdragen is de grondtoon: er is niets mis met wat wij willen, wij hebben het gewoon niet goed uitgelegd. En wat vooral niet moet gebeuren is de koers van de PvdA van rechts naar links verleggen.Precies deze arrogantie heeft de neergang van de PvdA en de opgang van sp en GroenLinks in de afgelopen jaren bevorderd. Ik zou zeggen: ga zo door!

Met de teloorgang van d66 is er een gat in de kiezersmarkt ontstaan voor een ‘moderne’, ‘progressieve’, ‘vernieuwde’ PvdA, die op den duur zeker goed is voor zeven zetels.

René Cuperus is tenminste bereid om het verlies van de PvdA toe te schrijven aan feilen van partij en program zelf. Zeer terecht constateert hij dat de ‘beleidselite’ zich er geen rekenschap van wil geven dat de huidige dynamiek van het kapitalisme (‘globalisering’) winnaars kent, maar ook verliezers — een gezichtspunt dat volkomen ontbreekt
in de stukken van Van Dam en Timmermans. Die suggereren dat de groeiende sociale ongelijkheid kan worden opgelost door bijscholing.Maar ook Cuperus blijft steken in treurig gescheld op de sp. Hij wil niet dat ‘de erfenis van Troelstra, Drees, Den Uyl en Kok beheerd gaat worden vanuit een rookworstenfabriek in Oss’.

Als wij op dit niveau gaan redeneren, volgt de wedervraag of die erfenis in betere handen is bij een Shell-manager uit Hongkong. Maar waarom zo denigrerend doen over de eerste arbeider in de sociaal-democratische beweging — waar ik de sp toe reken — die een succesvol leider van een grote partij is geworden? Is dat nu niet juist een prachtig voorbeeld van emancipatie, een woord dat, naar verluidt, in het verkiezingsprogramma van de PvdA
niet gebezigd mocht worden?

Tromp, Bart_Interventie_Codewoord 'progressief'_SD2007-1_2.pdf (430.07 KB)