De aftocht blazen

OP DE BALKAN houden woorden vaak precies het omgekeerde in van wat ze betekenen. Een 'beveiligd gebied' is een gebied dat niet beveiligd wordt, en de 'snelle reactie-eenheid' is noch snel, noch zal zij reageren. Er is tijd genoeg, alleen al het samenstellen van de 'snelle interventie-eenheid' zal ruim vier weken in beslag nemen. Nederland zal er ook aan deelnemen, met een compagnie mariniers (die nu bijgetraind worden tot pantserinfanterie) en een landmachteenheid die met mortieropsporingsradars is uitgerust. Zulke radars maken het mogelijk exact vast te stellen waarvandaan mortiergranaten zijn afgevuurd.

Zo'n radareenheid maakte drie jaar geleden ook deel uit van het Unprofor-garnizoen in Sarajevo, bij een Oekraiens bataljon. Lang deed die niet dienst. Bij de eerste de beste gelegenheid werden de radars stuk geschoten door de Serviers. Unprofor legde zich daarbij neer en liet ze niet vervangen. Zo kon nooit met absolute zekerheid worden vastgesteld worden wie had geschoten en werd het mogelijk, als dat zo uitkwam, te suggereren dat het Bosnische leger zijn eigen burgers beschoot. Nu het gaat om de bescherming van VN-troepen, wordt het wel weer interessant de afvuurplaatsen van mortieren te bepalen.

Plotseling heetten de Bosnische Serviers 'terroristen', nu ze Unprofor-militairen hebben gegijzeld. Blijkbaar waren ze dat niet zolang ze alleen maar Bosnische burgers uithongeren, vermoorden, verkrachten en verjagen - want daarop is de 'oorlog' in Bosnie-Hercegovina in de afgelopen jaren voornamelijk neergekomen, niet op gevechtshandelingen tussen twee legers. De zorg van Unprofor voor zichzelf is een andere, zo kan men hieruit opmaken, dan de zorg die hij aan de dag legt voor de mensen die de VN-vredesmacht zou moeten beschermen.

De berichtgeving en besluitvorming over wat nu in Bosnie gebeurt en gaat gebeuren, is in de afgelopen week ondoorzichtig en onduidelijk gebleven. Maar het lijkt er veel op dat er bewust rookgordijnen worden gelegd.

De 'snelle reactie-eenheid' betekent geen verandering van de situatie en geen wijziging van de moerasstrategie die de VN nu al tweeeneenhalf jaar volgen. Dat ligt niet aan het mandaat waaronder deze moet opereren. De bestaande resoluties van de Veiligheidsraad geven Unprofor niet alleen de ruimte om zichzelf met alle mogelijke middelen tegen Servische agressie te beschermen, maar ook om dat te doen met de 'beveiligde gebieden'. Dit mandaat is daarom ook ruim genoeg voor de 'snelle reactie-eenheid'.

Om Unprofor door zulke troepen te laten beschermen, is helemaal geen nieuwe resolutie van de Veiligheidsraad nodig, maar deze troepen zouden niet nodig zijn, als Unprofor zich eerder zelf had verdedigd. De kwestie is dat Unprofor zijn mandaat steeds benauwder heeft opgevat, tot het moment dat nagenoeg alles van de Serviers werd geaccepteerd, tot het gevangennemen van Unprofor-soldaten en het laten bombarderen van de 'veilige gebieden'.

Wat voor zin heeft het dan nog eens tienduizend man naar Bosnie te sturen om degenen die er al zitten te beschermen, als die eenheid op precies dezelfde manier gaat optreden als de laatsten? De Brit se minister van defensie deelde mee dat de 'snelle reactie-eenheid' wel onder bevel van Unprofor zal opereren, maar als 'groenhelmen', gevechtseenheden - niet als blauwhelmen, 'peacekeepers'. Toch kan iedereen op de televisie en in de krant zien dat de Britse kanonnen van de reactie-eenheid wit zijn gespoten en de kanonniers blauwe baretten dragen. O, zouden de onophoudelijke leugens van Rifkind, Juppe, Hurd, Akashi allemaal maar zo eenvoudig aan het daglicht treden.

De 'snelle reactie-eenheid' heeft in werkelijkheid hoogstwaarschijnlijk maar een functie: de eerste dekking te vormen bij de evacuatie van Unprofor, want daar gaat het nu op af. Er zijn maar twee alternatieven. Het eerste is voortzetting van de huidige politiek. Dat zou er nu echter op neerkomen dat Unprofor op geen enkele manier meer kan optreden tegen Servische aanvallen op de humanitaire hulp, waarvoor Unprofor nu juist in het leven is geroepen.

De beelden vanuit Sarajevo zijn deze week duidelijk genoeg. Een Sarajevo, afgesloten van gas, water en licht, van voedsel en medicijnen; dag en nacht beschoten door artillerie en sluipschutters, met een vliegveld dat door de Serviers gesloten is; waarvan de door Unprofor bewaakte opslagplaatsen van Servische zware wapens naar willekeur worden leeggehaald, als de bewakers al niet worden gevangengenomen - wat voor zin heeft het als in dat Sarajevo witte pantserwagens van de VN rondrijden (voor zover ze nog over dieselolie beschikken) om voetgangersoversteekplaatsen te beschermen?

Het tweede alternatief is een 'robuuste' uitleg van het VN-mandaat. Dat zou betekenen dat van de Bosnische Serviers wordt geeist dat zij een eind maken aan de blokkades en het terroriseren van de burgerbevolking, op straffe van het uitschakelen van de Servische geschutopstellingen en het onbruikbaar maken van de zware wapens die zich nog in handen van de VN bevinden. Hiertoe ontbreekt het echter aan de politieke wil bij Frankrijk en Groot-Brittannie, die in feite uitmaken wat er met Unprofor gebeurt. Het zou mij niets verbazen als de Nederlandse bijdrage aan de 'snelle interventie-eenheid' vooral moet garanderen dat onze troepen niet de laatsten zijn als de aftocht wordt geblazen.