De derde AOW-paniek

De derde AOW-paniek

en zelfs als mensen boven de 65 gemiddeld rijker zijn, dan betalen ze toch ook meer belasting?

bart tromp
De eerste AOW-paniek dateert van 1983, toen enkele economen in Economisch Statistische Berichten schreven dat de AOW onbetaalbaar werd. Een staatscommissie onder leiding van Wim Drees (jr) veegde met dat verhaal de vloer aan in haar rapport Gespiegeld in de tijd (1987).
Zo’n tien jaar later volgde de tweede AOW-paniek. Ditmaal werd deze bezworen door het instellen van een fonds waaruit toekomstige tekorten bij de ouderdomsvoorziening zouden worden gefinancierd. We zijn nu midden in de derde AOW-paniek en over de oplossing van tien jaar geleden hoor je niemand, zeker niet de bedenker daarvan, de PvdA.
Van meer belang toen was de maatregel van minister van Sociale Zaken Ad Melkert. Hij stelde een maximumpercentage voor de AOW-premie vast. Waar dit niet voldoende was, werd in het vervolg uit de algemene middelen bijbetaald, de zogenoemde fiscalisering. Deze houdt dus niets anders in dan dat een deel van de AOW door alle belastingbetalers wordt betaald.
Dat het AOW-percentage toen zo hoog was gestegen, had overigens niets met vergrijzing te maken, maar met het feit dat de heffingsgrondslag van de AOW in 1989 aanmerkelijk versmald was.
Het is weer tien jaar verder en we bevinden ons nu in de derde AOW-paniek. Opnieuw wordt ‘ berekend’ dat de AOW op termijn onbetaalbaar wordt, en weer wordt het grif geloofd. In NRC Handelsblad schreef iemand die een overbodig boekje over Willem Drees schreef, dat deze vandaag de dag de AOW zou willen afschaffen, omdat, anders dan bij invoering een halve eeuw geleden, iedereen nu een goed pensioen heeft.
Op de VPRO-radio werd hij bijgevallen door Mei Li Vos, die op basis van haar acties tegen ouderen Kamerlid van de PvdA wil worden. Het is nauwelijks te geloven dat beiden niet zouden weten dat de AOW het fundament van het Nederlandse pensioenstelsel vormt. Zonder AOW zouden de pensioenpremies navenant stijgen, nog afgezien van het feit dat een aanzienlijke groep Nederlanders op alleen de AOW als oudedagsvoorziening is aangewezen.
Na de onberaden lancering van een vaag plan dat alleen maar twijfel kon wekken aan de betrouwbaarheid van de PvdA als het gaat om de AOW, luidt het voorstel van deze partij nu om degenen die na 1945 zijn geboren vanaf hun 65ste een geleidelijk stijgende extra belasting op te leggen.
Aan dit voorstel zijn twee dingen mis. Er is geen enkele rechtvaardiging om een belasting op leeftijd in te voeren. Stijgende AOW-kosten kunnen worden opgevangen door de heffingsgrondslag weer te verbreden dan wel door vast te houden aan de al bestaande fiscalisering.
In de tweede plaats is in het geheel niet aangetoond dat de huidige financiering onvoldoende is. Tegenover paniekverhalen vergelijkbaar met die van de ook nooit bewaarheid geworden doemscenario’s van twintig jaar geleden, staan nuchtere analyses dat de stijgende kosten van de AOW geheel, of grotendeels, gecompenseerd worden door de stijgende belastingopbrengsten van mensen boven de 65.
Want er komen steeds meer gepensioneerden met een goed pensioen, waarover ze gewoon belasting betalen. De rijkere meer, de armere minder. In Ons pensioen: Flexibel en vergrijzingsbestendig (augustus 2006) veegt het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) dan ook de vloer aan met de sombere prognoses van het CPB, die als boze feeën aan de wieg stonden van dit deel van het PvdA-programma.
‘ Door de stijgende inkomsten uit pensioenen betalen de (toekomstige) bejaarden de toenemende AOW-uitgaven in feite zelf. Vanuit dat perspectief is het de vraag of het in de rede ligt om de belastingen op pensioenen te verhogen.’
Helaas negeert het conceptverkiezingsprogramma van de PvdA de bevindingen van het ABP. Is dat uit overwegingen van prestige? Kan de blunder van Bos alleen maar verzacht worden door met wijziging van details aan zijn onberaden voorstel vast te houden, in plaats van dit volledig in te trekken? Of wil de PvdA, net als GroenLinks, de kaart van het generatieconflict trekken om ‘ jongeren’ te behagen?
Op een PvdA-vergadering hoorde ik een mevrouw in alle ernst beweren dat het plan van Bos goed is, omdat gepensioneerden gemiddeld rijker zijn dan mensen beneden de 65. Zelfs als dat zo zou zijn, dan betalen ze toch ook meer belasting? Een aparte bejaardenbelasting, zoals voorgesteld, levert niet veel op, is onrechtvaardig en introduceert leeftijd als belastinggrondslag. Waarom ouderen dan wel laten meebetalen aan ‘ gratis’ kinderopvang?