De dood van een handelsreiziger

In geen in memoriam heb ik gelezen dat zijn militaire rang, hem in de oorlog toegekend, louter pro forma was.

Niets sierde hem zozeer als zijn heengaan. Al vóór zijn verscheiden had de prins zich weten te transformeren tot de pandabeer van Nederland. Terecht was een klein model van dit dier ondergebracht op de volgwagen met bloemstukken. Ik had andere plannen met mijn vrije zaterdag, maar ik heb die dag van half tien tot het einde gefascineerd naar de prinselijke uitvaart gekeken.De voorgaande vorstelijke begrafenissen, die van prins Claus en van prinses Juliana, hadden overeenkomstig opvatting en leefwijze van de overledenen een naar binnen gekeerde strekking, waarbij het publieke karakter van de gebeurtenis welhaast tegen heug en meug gestalte kreeg, als verstoring van familiale intimiteit.

Nu werden wij op een ware staatsbegrafenis getrakteerd, vol pracht en vooral militaire praal, met de overledene vervoerd op een affuit, waar de vuurmond nog op gemonteerd was. Het detachement van de Johan Willem Friso-brigade droeg, voorzover ik het kan beoordelen, gloednieuwe gala-uniformen. Die post was kennelijk aan de bezuinigingen op het defensiebudget van de laatste jaren ontsnapt.

Net als die van de langer bestaande en deelnemende elite-eenheden – alleen de grenadiers ontbraken, die zitten in Irak – zijn ze geïnspireerd op de negentiende eeuw. Maar in andere opzichten verwees het ceremoniële vertoon naar de Republiek, al zouden in die tijd de leden van de Staten-Generaal in zwart lakense kledij voorop hebben gelopen. Nu kwam de verhouding tussen staat en koningshuis naar voren in het feit dat de gasten op het stadhuis van Delft door de burgemeester werden ontvangen, zoals deze ook degene was die na het binnendragen van de kist het gordijn van de grafkelder sloot.

De nazit kwam pas met het postume interview in de Volkskrant, waar de prins op bijna aandoenlijke wijze probeerde de zaken waarover tijdens zijn leven zo veel te doen is geweest, recht te zetten. Zelfs voor oud-minister Henk Vredeling van Defensie, die indertijd geen goed woord voor hem over had, toonde hij begrip, onder vermelding van het feit dat hij ervoor had gezorgd dat de oud-verzetsstrijder een nieuw speldje van de BS (Binnenlandse Strijdkrachten) had gekregen toen Vredeling het oude was kwijtgeraakt.

Alsof dit een volkomen begrijpelijke reactie is, deelde de prins mee dat hij zijn eerste onwettige dochter, van wie het bestaan nu werd onthuld, verwekt had uit boosheid over de Greet Hofmans-affaire. Opmerkelijk waren ook zijn opmerkingen over inkomen en bezit, van hemzelf en van de familie.

De uitdrukking ‘ Trix heeft niks’ is een lang leven beschoren, voorspel ik. De prins hamerde erop dat hij niet arm was toen hij trouwde, en dat hij als prins rijker en rijker was geworden. Niet dankzij zijn royale toelage van de staat, maar door zijn zakelijke transacties. Prins-gemaal zijn is kennelijk zijn bijbaan geweest. De International Herald Tribune had dus meer gelijk dan gedacht toen deze de prins in een kop herdacht als royal businessman.

De prins bleek ook zonder brevet passagiers te hebben gevlogen. Niemand vroeg ernaar.

In geen in memoriam heb ik gelezen dat zijn militaire rang, hem in de oorlog toegekend door koningin Wilhelmina, louter pro forma was, maar door de koningin met een pennenstreek effectief werd gemaakt, waarna de prins zonder enige militaire opleiding snel generaal werd, en zich daar zeer wel bij voelde. Maar van mijn vrienden in het militaire bedrijf heb ik geleerd over de geüniformeerde bezigheden van de prins niet flauw te doen. Tegenover de dikdoenerij die hij aan de dag legde toen hij nog inspecteur-generaal was, stond een wezenlijke betrokkenheid, vooral met de veteranen uit de oorlog.

Toen de uitzending was afgelopen, fietste ik eindelijk naar mijn boekhandel. Op de Zuid-Hollandlaan werd ik ingehaald door de limousine van Hare Majesteit. Daarna hield ik even stil op het kruispunt en constateerde ik dat de bussen met vorstelijke gasten rechtsaf gingen, naar paleis Noordeinde, en die met politici linksaf, naar het Binnenhof. Volgens prins Claus is onze staat een republiek met een monarchaal staatshoofd, maar toen dus even niet.

Ik gun onze succesvolle handelsreiziger zijn schitterende vertrek. Toen die ene Spitfire zich boven de Nieuwe Kerk in Delft losmaakte uit de formatie met drie F16’s en naar de hemel leek op te stijgen, werd het zelfs een geharde republikein als schrijver dezes even te machtig.