De Held van het Zuiden

De leider van de Republikeinen in de Amerikaanse Senaat, Trent Lott, is in opspraak geraakt en staat onder druk om af te treden. Op het verjaardagspartijtje van senator James Strom Thurmond (Republikein, South Carolina), 5 december jongstleden, heeft hij de lof gezongen van deze politieke veteraan, die toen honderd jaar oud werd en 48  jaar lang lid van de Senaat is geweest als hij deze begin volgend jaar verlaat.

            Trent Lott herinnerde er in zijn lofrede aan dat zijn eigen thuisstaat, Mississippi, in 1948 op Strom Thurmond had gestemd, toen die kandidaat was voor het Amerikaanse presidentschap. ‘Wij zijn daar trots op en als de rest van het land ons voorbeeld had gevolgd, hadden we al deze jaren niet al deze problemen gehad.’

            Om de enormiteit van deze uitspraak te begrijpen, moeten wij terug gaan naar het verkiezingsjaar 1948. Strom Thurmond was toentertijd gouverneur van South Carolina, waar, net als in de rest van het Zuiden, sprake was van een de facto apartheidssysteem. De zwarte bevolking was uitgesloten van politieke rechten en werd sociaal gediscrimineerd. Het stelsel berustte op de wet- en regelgeving van de staten en werd ondersteund door sociale en economische druk met als frequent gebruikt uiterste middel het lynchen van zwarten die ‘hun plaats niet wisten’.

            De pogingen om de gelijkberechtiging van de zwarte bevolking, zoals die na de Amerikaanse Burgeroorlog officieel was geproclameerd, door middel van federale wetgeving te verzekeren waren lang tot mislukken gedoemd. De zuidelijke staten waren éénpartij-staten, want de Republikeinen zag men nog steeds als de partij van Lincoln. Daardoor was het voornaamste machtsblok in de Senaat de Southern Caucus, de Democratische senatoren uit het Zuiden, die dankzij het feit dat zij altijd herkozen werden, ook de sleutelposities in de Senaat innamen, omdat die op basis van senioriteit worden toegekend. Elke poging tot federale wetgeving smoorden zij met een beroep op de rechten van de afzonderlijke staten. De laatste verdediging tegen burgerrechtwetgeving was de filibuster, het eindeloos voortzetten van het debat over een ontwerpwet om daarmee een stemming te verhinderen.

            Trent Lott had Strom Thurmond ook kunnen feliciteren met zijn meest markante wapenfeit als senator. In 1957 voerde Thurmond 24 uur en achttien minuten achterelkaar het woord tegen de eerste poging in tachtig jaar om een federale wet ter bevordering van de burgerrechten van de zwarte bevolking vast te stellen. Dit record is nooit meer gebroken.

            Vóór de verkiezingen van 1948 maakte president Truman bij presidentiële beschikking  een eind aan de rassensegregatie in de krijgsmacht en de federale bureaucratie. Strom Thurmond noemde dat ‘on-amerikaans’ en ‘communistisch’ en waarschuwde dat er niet genoeg soldaten in het Amerikaanse leger waren om aan de rassenscheiding in het Zuiden een eind te maken. Hij werd presidentskandidaat van de ‘Dixiecrats’ die zich van de Democraten afscheiden. In vier Zuidelijke staten zou hij een meerderheid behalen.

            Strom Thurmond liep in 1964 over naar de Republikeinen, zoals na de burgerrechtwetgeving die president  Johnson tot stand wist te brengen overal in het Zuiden de rechtse en racistische Democraten overstapten naar de Republikeinen.

            Toen ik een jaar of vijftien geleden een congres in Columbia, de hoofdstad van South Carolina, bijwoonde, voerde een wandeling door het centrum mij over de Strom Thurmond Avenue langs de Strom Thurmond Library onder de Strom Thurmond Gate door  naar het Strom Thurmond Building en zo maar door. (Althans dat is wat in mijn herinnering is blijven hangen.) Hieruit kan men opmaken dat de Senior Senator van South Carolina bedreven was in wat ze in Amerika ‘varkenstrogpolitiek’ noemen. Het afgelopen jaar kwam hij nog in opspraak toen hij er alles aan deed om een niet gekwalificeerde kandidaat tot federaal rechter te laten benoemen – zijn zoon. Los daarvan is het een aanfluiting van de democratie dat er iemand in de Senaat zit, die aan de beraadslagingen allang niet meer deel kan nemen en van wie men twijfelt of hij beseft waarvoor of waartegen hij stemt, als hij voor een stemming door zijn assistenten de vergaderzaal van de Senaat is binnengereden.

            James Strom Thurmond, om het kort te zeggen, vertegenwoordigt het slechtste in de Amerikaanse politiek. Het is daarom niet verwonderlijk dat de positie van Trent Lott wankelt. Het Witte Huis heeft al laten weten dat het Lott niet zal steunen als een tegenkandidaat voor het leiderschap zich aandient. Verwonderlijk is wel de hypocrisie bij de Republikeinen. Zij zijn benauwd dat Lotts uitspraken zwarte kiezers zullen afschrikken, niet kwaad over de inhoud van Lotts woorden. 

Bart Tromp