De stijl van Bush: arrogant en incompetent

De stijl van Bush: arrogant en incompetent

Bush neemt op basis van zijn instinct stelling en eist vervolgens dat zijn ministers dit onderbouwen en uitdragen.

bart tromp
Indertijd waren er nogal wat media die president Bush jr als een visionair staatsman zagen vanwege zijn aanval op Irak. Deze was immers slechts het opstapje naar de volledige democratisering van het Midden-Oosten, die tot het einde van het islamitisch extremisme zou leiden. The Economist was vol bewondering en steunde de oorlog, Elsevier drukte de desbetreffende presidentiële toespraak af om te bewaren als historisch document en de Volkskrant gaf de Burke Stichting (waar je toen vaak van hoorde) een hele pagina om de lof te zingen van de neoconservatieve wegbereiders van de oorlog tegen Irak.
Dankzij de politiek van Bush jr is het Midden-Oosten nu een grotere bende dan ooit, hoeveel verkiezingen er in de laatste drie jaar in Irak ook zijn gehouden – om maar te zwijgen over die in Iran, Saoedi-Arabië en de Palestijnse gebieden.
Toch heb ik nog een goed woord over voor degenen die dachten dat de Verenigde Staten echt voor democratie in het Midden-Oosten konden zorgen. Bij alle scepsis was die hoop immers gebaseerd op de verwachting dat de president van de machtigste staat ter wereld wist waarover hij het had toen hij zijn toespraak hield.
Welnu, hoe meer bekend
wordt over de besluitvorming in Washington, hoe minder dat uitgangspunt overeind blijft. George W. Bush weet weinig van de wereld en hij vindt dat helemaal geen probleem. Hij is een typisch product van de Harvard Business School, waar men leert dat het leiden van een bedrijf geen kennis van zaken vereist over wat dit produceert en verkoopt. Beslissingen worden genomen op basis van het fameuze A4’tje waar alle relevante informatie op is samengebald. Zelfs in het zakenleven gaat het niet echt zo. Anders was de huidige president niet zo vaak als zakenman mislukt voor hij politicus werd.
Maar voor Bush is een A4’tje al te veel. Hij leest geen kranten en geen stukken, alleen elke morgen een stukje bijbel. Bush handelt op basis van zijn instinct, zei zijn moeder al trots, en hij baseert zich vóór alles op persoonlijke contacten, want Bush meent dat hij mensen snel doorgrondt. Zo is de Amerikaans-Russische politiek na de ontmoeting tussen Poetin en Bush bepaald door Bush’ conclusie dat hij hier met een eerlijke en aardige man had te maken, met wie hij zaken kon doen.
Een eigen agenda had hij volgens mij niet toen hij president werd. Anders zou hij niet zo volkomen in strijd met de slogans hebben gehandeld waarmee hij campagne voerde.
Eigenlijk waren er maar twee punten waarom hij als kandidaat naar voren is geschoven: de Amerikaanse rijken rijker maken en afrekenen met Saddam Hoessein. Het eerste, een gigantische belastingverlaging voor de allerrijksten, lukte dankzij de Republikeinse meerderheid in het Congres. De planning voor de oorlog tegen Irak begon onmiddellijk na zijn ambtsaanvaarding. Maar het ontbrak aan een aanleiding. De aanslagen van 9/11 gaven Bush de kans zich als oorlogspresident op te stellen en te doen alsof Saddam Hoessein de bondgenoot van Osama bin Laden was.
Dat was helemaal niet zo, zoals de Amerikaanse inlichtingendiensten en het ministerie van Buitenlandse Zaken hem voorhielden. In het besluitvormingssysteem dat Bush instelde, betekende dit dat de brengers van zulk nieuws niet meer welkom waren.
In plaats van dat de president door zijn ministers en adviseurs op de hoogte wordt gesteld van de feitelijke stand van zaken en van de beleidsalternatieven waarover hij beschikte, ontstond een heel ander proces. De president, gesteund door zijn ijzeren garde (vicepresident Cheney, Condoleezza Rice en Donald Rumsfeld), neemt op basis van zijn instinct stelling en eist vervolgens van zijn ministers, raadgevers en overheidsdiensten dat ze dit onderbouwen en uitdragen. De fameuze presentatie van toenmalige minister Colin Powell over de Iraakse massavernietigingswapens voor de Veiligheidsraad vormt het meest dramatische voorbeeld.
Karakteristiek voor deze regeerstijl is dat Bush nooit heeft laten onderzoeken of er wel massavernietigingswapens in Irak waren. Hij eiste van de CIA alleen maar dat ze hem een verhaal leverden dat ze er wel waren.
Zo is ook het pompeuze verhaal over democratie in het Midden-Oosten bedacht en uitgesproken, zonder dat daaraan enige zinnige analyse ten grondslag lag. De combinatie van arrogantie en incompetentie die hieruit spreekt is het waarmerk van Bush’ presidentschap geworden.