Duits kiesstelsel: remedie of kwaal?

Aan de vooravond van het PvdA-congres in december bracht de Volkskrant het grote nieuws dat de PvdA zich had uitgesproken voor een nieuw kiesstelsel, naar Duits model. De ochtendkrant trok hieruit de slotsom dat er nu een meerderheid in de Tweede Kamer bestond voor de invoering van zo’n semi-districtenstelsel in Nederland. De basis van dit alles was een interview in dezelfde krant met partijvoorzitter Ruud Koole, waarin deze een discussie over bijvoorbeeld het Duitse kiesstelsel voor wenselijk hield.

Op het PvdA-congres werd vervolgens het verkiezingsprogramma voor de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen vastgesteld. Dit bevat geen enkel voorstel tot verandering van het kiesstelsel.

De dag daarna verscheen minister Klaas de Vries op de televisie (Buitenhof) om daar te verklaren dat het Duitse kiesstelsel in de formatiebesprekingen betrokken moest worden en dat dit moest leiden tot opname in het regeerakkoord van het besluit om dit nieuwe stelsel vóór de volgende Kamerverkiezingen in te voeren. Kamerlid Peter Rehwinkel kondigde de dinsdag daarop alvast aan met andere fracties over dit thema in overleg te
treden.

De dubieuze verdiensten van het Duitse kiesstelsel blijven hier buiten beschouwing (zie Gerard Visscher, ‘Is het kiessstelsel aan verandering toe?, S&D, 7/8, 1991. Zijn belangrijkste conclusie: ‘Het Duitse tweestemmensysteem werkt niet — alleen als fopspeen; het is veel te ingewikkeld voor gewone kiezers en zelfs voor politici en kiesrechtdeskundigen en het nodigt uit tot gesjoemel’).

Die verdiensten zijn trouwens ook niet aan de orde gesteld door de voorstanders. Nee, wat de aandacht trekt is
het gemak waarmee de democratie, in en buiten de partij, met voeten wordt getreden teneinde diezelfde democratie te redden, althans een ander kiesstelsel in te voeren. Uit zorg over de gebrekkige invloed van de kiezer op de politiek, wordt zomaar, buiten program en regeerakkoord om, de invoering van een nieuw kiesstelsel verordonneerd zonder dat diezelfde kiezer de kans krijgt zich daarover bij verkiezingen uit te spreken.

Een betere illustratie van wat er in Nederland mis is met de verhouding tussen een kiezer en zijn gekozene valt moeilijk te verzinnen.

.Tromp, Bart_Cursief_Duits kiesstelsel - remedie of kwaal_SD.pdf (0 B)