EIGENMACHTIGE BUSH

In het Amerikaanse politieke systeem kan de volksvertegenwoordiging leden van de regering niet ter verantwoording roepen, maar moet ze hun benoeming wel goedkeuren. Een andere eigenaardigheid van dat systeem is dat politici die met de president bevriend zijn de hogere ambtelijke functies vervullen. Daardoor kan het lang duren voor een nieuwe regering compleet is, vanwege de vaak eindeloze goedkeuringsprocedures van de Senaat.

Zo is de voorgenomen stemming over de nominatie van John Bolton tot permanent vertegenwoordiger van de Verenigde Staten bij de Verenigde Naties (VN) vorige week tweemaal uitgesteld. De stemming vindt plaats in de commissie buitenland van de Senaat, die tien Republikeinen en acht Democraten telt. Maar drie Republikeinen zijn na een aantal hoorzittingen nog niet overtuigd van Boltons geschiktheid.

Bolton was in de vorige regering-Bush staatssecretaris van wapenbeheersing en internationale veiligheid. In feite was hij in die functie vice-president Dick Cheneys man op het ministerie van Buitenlandse Zaken, met als opdracht de minister, Colin Powell, in het oog te houden en waar nodig dwars te zitten. Want Cheney, Donald Rumsfeld en de andere neo-conservatieven vonden Amerika's voormalige hoogste militair politiek gezien te zachtaardig.

Bij de hoorzittingen zijn twee soorten bezwaren tegen Bolton naar voren gekomen. Hij is het type bureaucraat dat niet tegengesproken wil worden, en als een tegenspreker op een lager niveau ook nog gelijk heeft, die probeert te ontslaan. Hij is ook iemand die deskundigen op inlichtingengebied onder druk zette om rapporten te schrijven waarin dreigingen en gevaren werden overdreven. Zo'n hufterige stijl past zeker niet een Amerikaanse VN-ambassadeur.

Het tweede bezwaar tegen Bolton is dat hij al jarenlang een verklaard tegenstander van de VN is. 'De Verenigde Naties bestaan gewoon niet,' is een uitspraak waaraan hij nu wordt herinnerd. Volgens een perverse logica zou dit hem juist geschikt maken voor deze functie. Dit gaat eraan voorbij dat Bolton zijn populariteit bij rechtse Republikeinen juist te danken heeft aan zijn anti-VN-standpunten. Zij verwachten dat hij, eenmaal ambassadeur, er alles aan zal doen om de VN te verzwakken.

Daar hebben ze goede redenen voor. Als staatssecretaris voor wapenbeheersing was Bolton succesvol - tegen afspraken en verdragen ten nutte van wapenbeheersing. In zijn ambtsperiode trokken de Verenigde Staten zich terug uit het verdrag met Rusland, dat beide landen verbood een raketschild te bouwen. Hij weigerde het verdrag tegen nucleaire proeven ter ratificatie voor te leggen aan de Senaat. Hij zorgde ervoor dat een internationaal verdrag tegen wapenhandel werd uitgekleed. Hij saboteerde twee jaar geleden de vijfde jaarlijkse evaluatieconferentie over het Verdrag tegen biologische wapens, door het tevoren overeengekomen protocol te verwerpen. Dat protocol zou het verbod op zulke wapens hebben verscherpt. Maar Bolton keerde zich ertegen, onder andere omdat het juridisch bindende maatregelen behelsde en internationaal toezicht. Hij was een van de ideologen die succesvol aanstuurden op Amerikaanse sabotage van het Internationaal Strafhof in Den Haag, nota bene nadat in het oprichtingsverdrag, bij de opstelling waarvan de Amerikaanse regering rechtstreeks betrokken was, aan eerdere Amerikaanse bezwaren was tegemoet gekomen. Onder zijn druk werd het hoofd van de organisatie die toezicht houdt op het verdrag tegen chemische wapens, gedwongen af te treden. Want deze Amerikaanse regering is erg tegen 'massavernietigingswapens', vooral de niet-bestaande in Irak. Maar ze heeft er veel aan gedaan de internationale overeenkomsten en verdragen uit te hollen die gericht zijn tegen productie en bezit van werkelijk bestaande nucleaire, chemische en biologische wapens.

Kortom, het gaat bij deze Bolton niet om grote woorden, maar om daden die duidelijk maken dat hij een exponent is van het rabiate neoconservatisme in Amerika. Amerika, dat internationale afspraken en verdragen als vodjes papier beschouwt, die verscheurd kunnen worden op elk moment dat het Washington goed uitkomt.

In een ongebruikelijke stap heeft president Bush vorige week de kandidatuur van Bolton verdedigd. Volgens hem is hij 'de juiste man op de juiste plaats'. De senatoren in de commissie buitenland moesten ophouden met 'politiek' en zijn kandidaat zonder meer benoemen. Dit bewijst dat er geen sprake van is dat de president in zijn tweede ambtstermijn een politiek nastreeft die meer op internationale samenwerking gericht is.