Haaien & loodsmannetjes’, Het Parool, November 23, 2000

Affaire van Hees

Begin september trad Marijke van Hees terug als voorzitter van de PvdA, vanwege een artikel in Vrij Nederland waarin zij van financiële malversaties werd beticht. De auteurs - nauw betrokken bij de Niet Nix-vleugel waarvan de voormannen bij de verkiezing voor het voorzitterschap het onderspit hadden gedolven, ondanks de onverholen steun van de partijleiding - voerden geen enkel bewijs aan voor hun krasse beschuldigingen.

Bij Vrij Nederland heerste daarna wekenlang stilte. Geen enkel van de vele ingezonden stukken over dit artikel is ooit gepubliceerd. De leiding van de PvdA bleef in gebreke uitleg te geven over deze uitzonderlijke toestand. Alleen via het geruchtencircuit kon je wat vernemen.

Bezwaar tegen Van Hees zou zijn dat ze een chaotisch bestuurder was. Mogelijk, maar uit niets blijkt dat zij in chaotisch besturen haar voorgangers Adelmund en Rottenberg naar de kroon stak. Anderzijds is het niet moeilijk erachter te komen dat haar tegenstanders in het Dagelijks Bestuur zowel warhoofden zijn als incompetent.

Waar het bij de PvdA werkelijk om gaat is dat sinds acht jaar geleden 'de vernieuwing' werd geproclameerd, deze partij zich in een staat van permanente improvisatie bevindt. Deze gaat gepaard met toenemende organisatorische chaos en bestuurlijke onbekwaamheid. Als enige politieke partij is de PvdA bijvoorbeeld al sinds jaren niet in staat een jaarverslag uit te brengen. Enig zicht op hoe deze partij organisatorisch en financieel feitelijk reilt en zeilt ontbreekt.

De kwestie Van Hees staat dan ook niet op zichzelf. Zij is symptoom van de rot die al jaren in de PvdA woekert, maar die lang verborgen bleef onder een schors van normale omgangsvormen. In haar verklaring op een 'bijzondere partijeenkomst', vorige week in Utrecht, sprak Marijke van Hees er echter van dat in haar situatie 'de spelregels zoek zijn'. Dit was de spijker op de kop. De PvdA is niet zo uitzonderlijk dat alleen in haar bestuur 'onwerkzame' toestanden optreden. De partij is nu wel uitzonderlijk in de zin dat de leiding op ouderwerwets Oost-Europese wijze met deze situatie omgaat. Zij houdt zich niet aan de spelregels van minimaal fatsoen. De leden worden niet behoorlijk geïnformeerd; een journalist van het partijblad PRO die zich daarvoor inspant krijgt zijn congé. Pas onder druk van een aantal afdelingen belegt het partijbestuur een 'bijzondere partijbijeenkomst' om opening van zaken te geven. Het rapport aan het partijbestuur van de oud-commissaris van de koningin in Noord-Holland, Roel de Wit, dat Van Hees volledig vrijspreekt van de anonieme beschuldigingen, wordt pas vier weken later openbaar gemaakt, op aandrang van Van Hees. Hoewel deze beschuldigingen alleen maar afkomstig kunnen zijn uit het Dagelijks Bestuur, weigerde dit op de 'bijzondere partijbijeenkomst' tenminste zijn excuses aan te bieden aan Van Hees en de partij. Laat staan dat het aankondigde de schuldigen op te sporen en aan de schandpaal te nagelen. Of, nog wijzer, zelf terug te treden wegens gebleken bestuurlijk onvermogen.

De combinatie van politiek-bestuurlijke incompetentie en dorpsmachiavellisme lijkt mij nu op vrij korte termijn dodelijk voor de PvdA als een linkse en democratische partij.

Die ondergang tekent zich echter ook af voor loodsmannetje Vrij Nederland. Dit weekblad heeft zich, naar nu duidelijk is geworden, willens en wetens gespannen voor de duistere krachten in de PvdA die van Van Hees af wilden. Dat kan men opmaken uit de 'reconstructie' die het blad publiceerde vijf weken na zijn Rufmord op Van Hees. Deze kwam neer op een laffe en eenzijdige weergave van het rapport van De Wit, waarin het eigen gelijk gehaald werd door te beweren dat er wel degelijk financiële kwesties hadden gespeeld. Van een intrekking van de beschuldiging van oplichting was geen sprake. Even triest was de hoofdredactionele verklaring een week later. Daarin worden Van Hees excuses gemaakt, omdat men was afgegaan op anonieme beschuldigingen van mensen uit de top van de PvdA. De journalistiek van Vrij Nederland bestaat er dus uit dat men beweringen van sommige mensen over andere mensen klakkeloos publiceert zonder moeite te doen het waarheidsgehalte ervan te onderzoeken.

Die mensen hebben gelogen tegen de gretige journalisten van Vrij Nederland en Vrij Nederland heeft zich gewillig, laten gebruiken voor een machtsgreep binnen de PvdA. Voor deze abominabele en onaanvaardbare vorm van journalistiek verontschuldigt de hoofdredactie zich niet, zodat men dit weekblad in het vervolg hoogstens kan blijven lezen vanwege de boekenrubriek en de bijdragen van Colijn en Rusman, al sinds jaar en dag de enige onderzoeksjournalisten bij dit weekblad (en daarom ook nooit redacteur geworden).