Het einde van de weg

VORIGE WEEK voorspelde ik dat de 'robuuste' luchtaanval van de Navo de Serviers niet tot inbinden zou brengen, maar juist tot verheviging van de oorlogvoering en bedreiging van de Unprofor-troepen.

Sindsdien zijn de Serviers de 'safe haven' van Bihac binnengerukt, voor zover zij het gebied niet bombarderen met zwaar geschut en met vliegtuigen. De speldeprikjes van de Navo hebben inderdaad averechts gewerkt. Elke pretentie dat de Verenigde Naties (of, op verzoek van de VN, de Navo) de resoluties over de Veiligheidsraad over 'beschermde gebieden' en over het vliegverbod uitvoeren, is opgegeven.

De Navo rinkelde even aan haar VN-kettingen en verklaarde alleen nog op te treden als haar piloten niet aan nodeloze risico's worden blootgesteld. Dat houdt concreet in dat men, om luchtsteun aan Bihac te geven, eerst de zes Servische bases met SAM-2 luchtafweerraketten wil uitschakelen. Maar daar geeft Unprofor geen toestemming voor, want dat zou de Serviers ertoe kunnen brengen VN-troepen te gijzelen. Ook dat is inmiddels gebeurd; generaal Mladic zei dat hij ze pas wil laten gaan als hij de vliegschema's van de Navo-patrouilles krijgt toegefaxt.

Met deze onbeschaamde provocatie hoort er een eind te komen aan de Servie-politiek van de VN. Die politiek, onder Frans-Britse leiding, is er nu meer dan twee jaar op gericht geweest een oneervolle en schandelijke deling van Bosnie tot stand te brengen, die de Servische veroveringen, moordpartijen en 'etnische zuiveringen' grotendeels zou vastleggen en legitimeren. In afwachting van die deling moest Unprofor, onpartijdig en neutraal, 'humanitaire hulp' aan de bevolking verzorgen.

De Frans-Britse politiek, gesteund door de Europese Unie en later overgenomen door de 'contactgroep' (van Verenigde Staten, Rusland, Duitsland, Groot-Brittannie en Frankrijk), was immoreel en politiek kortzichtig. Men kan nu constateren dat zij ook volslagen mislukt is. Er is geen vredesregeling gekomen, omdat de Serviers tot nog toe elk compromis hebben afgewezen, hoezeer ook in hun voordeel. Ze deden dit in de wetenschap dat er toch niet tegen hen zal worden opgetreden en dat elk nieuw 'vredesplan' weer een stuk verder in hun richting opschuift.

Na het verwerpen van het laatste, 'onaantastbare' plan van de 'contactgroep' is er niets tegen de weigeraars ondernomen. De landen van de 'contactgroep' praten alweer in alle ernst over nieuwe tegemoetkomingen aan de Serviers, en dat niet terwijl, maar omdat de laatsten in het openbaar hun kont afvegen met alle afspraken, vredesplannen en resoluties van de Veiligheidsraad.

Het voornaamste argument om deze lijn door te zetten is al lange tijd de aanwezigheid van Unprofor in Bosnie. Elk voorstel niet opzij te gaan voor Servische schendingen van afspraken en resoluties werd (en wordt) gekist door de kwetsbaarheid van Unprofor voor Servische represailles op te roepen. Het logische einde van deze politiek maken wij nu mee: Unprofor is onmachtig de 'veilige gebieden' te beschermen en pogingen dat door middel van Navo-luchtaanvallen wel te doen, worden door Unprofor verboden omdat ze de beschermers in gevaar brengen.

Unprofor houdt niet op te benadrukken dat zij geen partij is in deze oorlog. Wie probeert mensen te voeden en te beschermen van wie het verdrijven en terroriseren het voornaamste oorlogsdoel is van een van de partijen, is per definitie niet neutraal in de ogen van de laatsten. Op deze fictie zijn alle commandanten van Unprofor in Bosnie - Morillon, Briquemont en nu ook Rose - stukgelopen. De man die nog geen jaar geleden de wapenstilstand in Sarajevo bewerkstelligde en om dat te vieren de band van de Coldstream Guards daar liet optreden, wordt nu als een lafaard, als pro-Servisch en als een moderne Chamberlain afgeschilderd. De onmogelijke opdracht van Unprofor wordt aldus in het lot van zijn bevelhebbers gepersonifieerd.

De evacuatie van Unprofor is een gecompliceerde militaire manoeuvre, die niet zonder steun van Navo-gevechtseenheden kan worden uitgevoerd. Daarna ligt de weg vrij om het Bosnische regeringsleger uit te rusten met zware wapens en Bosnie eindelijk niet langer het recht te ontzeggen zichzelf te verdedigen. Dan is het ook mogelijk de Serviers voor het eerst een serieus ultimatum te stellen, dat bij niet inwilliging door echte luchtaanvallen kan worden gevolgd. Een dergelijke politiek is alleen mogelijk als de VS daartoe het voortouw nemen. En ook dan is zij niet zonder risico's en gevaren.

Zo'n politiek stelt echter de verhoudingen duidelijk: het gaat in Bosnie om een Servische veroveringsoorlog tegen een erkende lidstaat van de VN, die krachtens het Handvest niet alleen zichzelf mag verdedigen, maar daarbij ook aanspraak kan maken op steun van anderen.

Het alternatief is nu lang genoeg geprobeerd. Het 'vredesproces' onder Frans-Britse regie heeft noch miljoenen ontheemden, noch de dood van tweehonderdduizend burgers voorkomen en evenmin een eind aan de gevechten gemaakt. Het biedt geen enkel uitzicht op een regeling, zelfs niet op een schandelijke.

Het heeft niet alleen de geloofwaardigheid van de Europese Unie, de Verenigde Naties en de Navo op niet eerder gekende wijze aangetast, maar het bedreigt hun bestaan. Deze weg moet worden verlaten. Maar het laatste nieuws is dat nu ook de Verenigde Staten zich op dit pad gaan wagen.