Het voordeel van de twijfel?

Het voordeel van de twijfel?

het woord wederopbouw suggereert ten onrechte dat in uruzgan ooit een normaal functionerende overheid was.

bart tromp

De missie naar Afghanistan is nu allereerst een kwestie van binnenlandse politiek. De fractie van D66 heeft zich categorisch uitgesproken: nee, we gaan niet. De bewindslieden van D66 zijn echter akkoord gegaan met wat uiteindelijk toch een kabinetsbesluit is. Wie zich nog herinnert hoe D66 vóór de verkiezingen uitsloot dat het aan een kabinet met CDA en VVD mee zou doen, weet dat het nee van gister achteraf het ja van morgen kan zijn. Maar als Boris Dittrich alsnog instemt met de missie, wordt het volkomen onmogelijk zijn partij nog langer serieus te nemen.
Houden hij en de zijnen de rug recht, dan dreigt echter ofwel een scheuring in de partij (als de D66-bewindslieden het regeringsbesluit blijven steunen), ofwel een kabinetscrisis. Dat laatste is voor de regeringspartijen dan weer een buitengewoon onaantrekkelijk vooruitzicht. In de peilingen staan ze al maanden op verlies. Een verkiezingscampagne met als centraal strijdpunt: wel of geen troepen naar Afghanistan, dat is wel het laatste waar CDA en VVD op zitten te wachten. Kortom, de risico’s in de Nederlandse politiek wegen in de Tweede Kamer voorlopig zwaarder dan de risico’s van de missie naar Afghanistan.
De brief waarin de regering haar besluit uiteenzet, windt geen doekjes over die risico’s. Nog afgezien van de aanwezigheid van enkele honderden Talibanstrijders, is sprake van gespannen verhoudingen tussen verschillende stammen en clans, ook al behoren ze in hoofdzaak tot de Pashtuns. Een klein deel beheerst de formele machtsstructuur, maar ook de criminele circuits. De Afghaanse overheid heeft in Uruzgan weinig te zeggen. De provincie is daarnaast één van de traditionele opiumgebieden van Afghanistan. ‘ De risico’s die zijn gemoeid met deze missie zijn aanzienlijk’, schrijft de regering in een brief die opvalt door de nuchtere toon en het hoge informatiegehalte.
Tegen de missie is veel in te brengen en ervóór zijn veel dwaze argumenten aangevoerd. Om in te gaan op enkele van de laatste categorie: nee, Nederland moet niet gaan omdat het daarvoor zo’n goed uitgeruste krijgsmacht heeft, die eindelijk maar eens gebruikt moet worden. Dat is het doel afhankelijk maken van het middel. Nee, Nederland moet ook niet gaan, omdat de Navo anders in de problemen komt. De Navo is geen supranationale organisatie die lidstaten kan dwingen op eigen kosten aan buitenlandse missies deel te nemen. Nee, Nederland moet niet gaan om de druk op de Amerikaanse strijdkrachten te verlichten. Wij hoeven niet op te draaien voor de incompetentie en foute besluiten van de regering Bush jr.
Wat blijft dan over? Alleen het argument dat Afghanistan niet aan zijn lot kan worden overgelaten, dat de aarzelende en gebrekkige ontwikkeling in de richting van een functionerende en misschien op den duur wel democratische staat moet worden gesteund. Dat is een honorabel streven. Maar in de politiek tellen, net als in de rest van het leven, goede bedoelingen minder dan verstandige besluiten.
Ook al staat het voor mij wel vast dat de voorgenomen uitzending goed is doordacht en grondig is voorbereid, houd ik op twee punten grote scepsis. De eerste is de voorgenomen ‘ wederopbouw’ in Uruzgan waaraan de Nederlandse militairen zouden gaan meewerken.
Afghanistan is altijd meer een geografisch begrip geweest dan een staat. In grote delen van het land heeft het centraal gezag nooit veel te vertellen gehad. Uruzgan is zo’n deel. Het woord wederopbouw suggereert ten onrechte dat daar ooit sprake is geweest van een normaal functionerende overheid, van onafhankelijk bestuur en rechtspraak. Zijn enkele duizenden militairen uit het Westen bij machte in een paar jaar zelfs maar een begin te maken met het transformeren van een sociale structuur die eeuwenlang onwrikbaar is geweest, in de richting van een moderne staat?
Mijn tweede punt betreft de relatie tussen ‘ wederopbouw’ en oorlogvoering. De eerste ressorteert onder de door de Navo geleide Isaf. Daarvan zouden deze Nederlandse troepen deel uitmaken. Oorlogvoering, de strijd tegen terroristen en Taliban, valt onder de door de Amerikanen gedomineerde operatie ‘ Enduring Freedom’. Deze laatste werkt vooral contraproductief. Een hoge militair noemde tegen mij de voorgenomen ‘ wederopbouw’ door Isaf ‘ dweilen met de kraan open’ zolang de strijdkrachten van de VS in Afghanistan blijven huishouden.
Als dat inzicht bepaalt wat de Nederlandse missie gaat doen, is er reden om deze het voordeel van de twijfel te gunnen.