Irak zonder ideologie

Elsevier 29-01-2005

De Brits-Amerikaanse lobby is mislukt. Er komt geen derde verlenging van de oorspronkelijk voor zes maanden aangegane stationering van Nederlandse troepen in Irak. De regering heeft terecht de rug recht gehouden. Verlenging zou een verdere aantasting hebben betekend van haar geloofwaardigheid en ook van die van het Nederlandse parlement, dat vorig jaar immers alleen maar instemde met een tweede verlenging op voorwaarde dat dit de allerlaatste was. Na de eerdere verlenging, die trouwens in strijd was met de oorspronkelijk ‘keiharde’ voorwaarde dat Nederland slechts zes maanden in Irak zou blijven, was die geloofwaardigheid al zo zwaar aangetast dat de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk het besluit van vorig jaar gewoon genegeerd hebben. Dat blijkt uit het feit zij niets gedaan hebben om zorg te dragen voor vervanging van het Nederlandse garnizoen na 15 maart. Deze welbewuste nalatigheid is vervolgens gebruikt om Nederland onder druk te zetten. Fijne bondgenoten!

De voorstanders van verlenging gebruikten vrijwel allemaal hetzelfde beeld: Nederland doet als een brandweerploeg die ophoudt met spuiten omdat het 17 uur is en de werktijd er volgens de cao op zit. Er is veel mis aan deze metafoor, maar als we die serieus nemen zou je eerder moeten zeggen dat de voorstanders van alweer een verlenging zonder einddatum wilden dat de Nederlandse brandweerploeg een belendend perceel nat houdt, opdat de Brits-Amerikaanse brandweer door kan gaan met het spuiten van olie op het vuur dat ze zelf hebben aangestoken.

Ik voel mij in deze voorstelling van zaken gesterkt na lezing van ‘Alles is er niet. De mythe van de Iraakse wederopbouw’ (Breda, De Papieren Tijger). De auteur is Anneke van Ammelrooy, een Nederlandse journalist die zich na de val van Saddam Hoessein met haar Iraakse man, een tegenstander van Saddam Hoessein, in Bagdad vestigde. 

Ze richtten daar, met hulp van de Amerikaanse bezettingsautoriteit, een dagblad op. Toen dit zowel onafhankelijk als succesvol bleek te zijn, nam de bezettingsautoriteit de uitgave zonder vorm van proces over, wat overigens geen succesvolle manoeuvre bleek te zijn. Zulke willekeur was geen uitzondering, maar regel. Van Ammelrooy laat in tal van voorbeelden zien dat het Amerikaanse bewind in Irak vanaf het begin gekenmerkt is geweest door onnozelheid, incompetentie en corruptie. 

Ze heeft niets op met het verzet, dat volgens haar enerzijds bestaat uit Baathisten, die wel voeren onder Saddam Hoessein, anderzijds uit fundamentalistische terroristen, die dankzij de Amerikaanse bezetting van Irak hun broedplaats konden maken. Zij beschrijft in detail hoe die bezetting het verzet aanwakkert door de stompzinnige wijze waarop militair geweld wordt gebruikt. Inderdaad, de ‘bevrijding’ van Falludja deed mij denken aan de oorlog in Vietnam. Van Ben Tre meldde een Amerikaanse officier toentertijd onverdroten: ‘Wij moesten de stad vernietigen om haar te redden’.

De lange lijst van Amerikanse blunders brengt Van Ammelrooy tot wanhoop. De voorstanders van een voortgezette aanwezigheid van Nederlandse troepen zouden daar toch echt kennis van moeten nemen. Want hoe je het ook went of keert, wij zijn in Irak alleen maar een verlengstuk van een Amerikaanse politiek waarover wij niets te zeggen hebben.

De huidige voorlopige regering doet het volgens Van Ammelrooy beter dan wij van hoteljournalisten onder Amerikaanse controle te horen krijgen. Maar dan nog kunnen premier Allawi en de zijnen hun onenigheid met de Amerikanen niet naar buiten brengen, zodat ze als trawanten van de VS worden gezien.

De lange en gedetailleerde lijst van Amerikaanse blunders brengt haar tot de slotsom dat de VS helemaal niet uit zijn op een onafhankelijk en democratisch Irak. Hoe is het mogelijk dat een intelligente mogendheid zo dom doet? Haar antwoord: Opzet.: de VS willen dat Irak een ‘probleem’ blijft, zodat zij door kunnen gaan het land als een militaire basis in het Midden Oosten te gebruiken.

Ik hoop dat Anneke van Ammelrooy het strategisch vernuft van president Bush jr hier evenzeer overschat als zijn benul van zaken. Niettemin kunnen onze vaderlandse leunstoelstrategen niet heen om een uitzonderlijk verslag van wat er feitelijk in Irak gebeurt van iemand die daar gewoon probeert. te leven. Zij maakt tamelijk overtuigend duidelijk dat de voortgezette aanwezigheid van Amerikaanse bezettingstroepen de voornaamste (maar niet de enige reden) is waarom het in Irak een bende blijft. 

Bart Tromp