Kerstsfeer

EEN VAKANTIEVLIEGTUIG verongelukt, ruim vijftig doden: dagenlang zijn de Nederlandse media overstuur. Alles is nieuws - zelfs het gesprek met de echtgenote van de directeur van de vliegtuigmaatschappij, over wat er door haar heenging toen zij hoorde etcetera, wordt tenminste twee keer op de radio uitgezonden.

In Bosnie-Hercegovina, iets minder ver vliegen dan ZuidPortugal, zijn de afgelopen tien maanden naar schatting honderdduizend mensen vermoord, ruim driehonderd per dag, mannen, vrouwen, kinderen. Het is nauwelijks meer nieuws, omdat het iedere dag doorgaat, ook vandaag weer. Nu de 'verkiezingen' in Servie achter de rug zijn, zal er nog een schepje bovenop worden gelegd. Naar verluidt heeft de aanvoerder van de Bosnische Serviers, Karadzic, van Belgrado extra wapens en tanks toegezegd gekregen om een eindoffensief tegen Sarajevo in te zetten.

In de hoofdsteden van Europa en elders in de wereld zitten verstandige politici, die hopen dat dit nu maar gauw gebeurt. Dan is het over, denken zij, en dan hoeven zij niet door te gaan met allemaal ingewikkelde manoeuvres die de burgers moeten suggereren dat er iets gedaan wordt tegen de gruwelijke Grootservische politiek. Zij worden gelukkig bijgestaan door een heel leger van experts en commentatoren, die uitleggen dat er ook werkelijk niets gedaan kan worden, echt helemaal niets. Behalve het aannemen van een of andere resolutie van de Veiligheidsraad, mits deze volstrekt vrijblijvend is.

Zelfs het naleven van eerder aangenomen resoluties is onverstandig. Het vliegverbod boven Bosnie afdwingen? Dat kan niet, want dan vallen de Servische strijdkrachten de VNtroepen aan. Dat heeft Karadzic openlijk verklaard en deze belofte is van een andere aard dan de tientallen die hij eerder deed om op te houden met moorden, om wapenstilstanden te respecteren, om geschut in te leveren, om hulpkonvooien ongemoeid te laten. Aan niet een daarvan heeft hij zich gehouden.

Men moet goed tot zich laten doordringen wat hier aan de hand is. De Verenigde Naties bevinden zich in Bosnie als een neutrale instantie, aanwezig op verzoek van de betrokken partijen. Een van die partijen houdt zich systematisch niet aan de gemaakte afspraken en dreigt openlijk de VN-eenheden aan te vallen wanneer deze daar iets tegen zou ondernemen. Vervolgens is dat een nieuw argument om niets te doen, want de VN zijn immers geen partij in het conflict.

Deze kromme logica, een gemeenschappelijke rekensom van Londen en Parijs, heeft een voordeel. Zij maakt duidelijk dat voortgaan op de weg van 'humanitaire interventie' in het voormalige Joegoslavie uitzichtloos is. Het is even onmogelijk als zinloos 'neutraal' te staan tussen moordenaars en slachtoffers. De enige manier om een eind te maken aan de oorlog in wat ooit Joegoslavie was, is het uitschakelen van de agressor: het socialistische regime van Slobodan Milosevic.

Nu de laatste de 'verkiezingen' heeft gewonnen, is er een eind gekomen aan de illusie dat met dit Servie redelijke afspraken kunnen worden gemaakt. Om die illusie in het leven te roepen importeerde Milosevic indertijd Panic uit Amerika, en maakte hem premier. Panic hield zich niet aan de hem toegedachte positie en ontwikkelde zich van clown tot tegenstander van Milosevic en zijn politiek.

Maar in deze rol is hij voor Milosevic nog van groter waarde geweest dan wanneer hij zich als diens loopjongen had gedragen. Panic suggereerde dat het in Servie toch nog anders kon, dat er redelijke krachten waren die een eind aan de expansie- en onderdrukkingspolitiek konden maken. Dat was voor het Westen en voor de VN een welkom excuus om te volharden in een politiek van nietsdoen.

Nu is dat excuus ongeldig geworden. En de tijd dringt, terwijl er al geen tijd te verliezen was het afgelopen jaar. De volgende doelen zijn Kosovo en Macedonie. In het eerste gebied stuurt Milosevic aan op het zodanig provoceren van de Albanese bevolking, dat deze in opstand komt. Dan kan het Servische leger - waarvan de voornaamste eenheden al daarheen vertrokken zijn ingrijpen en de niet-Serviers (negentig procent van de bevolking) vermoorden, verkrachten en verjagen volgens het nu beproefde recept. In Macedonie zijn Servische agenten druk doende het fragiele evenwicht tussen de daar levende etnische groepen te verstoren. Wij hebben het hier over een land waar de uitslag van een volkstelling al een politieke explosie kan veroorzaken.

De tijd dringt ook in ander opzicht. De 'grap' van de Russische minister van buitenlandse zaken Kozyrev, vorige week op de CVSE-conferentie, waarin hij Russische steun aan Servie toezegde, maakt duidelijk dat de steun van Rusland aan het VN-optreden op de Balkan niet eeuwig hoeft te duren. En tot nog toe heeft de krachtige stelling die Turkije inneemt tegenover de Servische politiek een matigend effect gehad op de islamitische staten. Maar ook dat is niet blijvend.

Hoelang zal de Servische zelfmoordpolitiek nog duizenden slachtoffers met zich mee de dood in sleuren? Dat is een passende vraag om de kerstdagen mee door te brengen.