Kluchtaanval

OP ZIJN BEST verandert de luchtaanval van de Navo op de luchtmachtbasis Udbina van de Kroatische Serviers niets aan de uitzichtloze stand van zaken in Bosnie. Op zijn slechtst leidt hij tot verdere Servische pesterijen en zelfs aanvallen op Unprofor, de troepen van de Verenigde Naties die in voormalig Joegoslavie verblijven om toe te zien op een vrede die niet bestaat.

Dit ondanks dat de luchtaanval op instructies van VN-gezant Yasushi Akashi zo'n minimaal karakter kreeg, dat ik nu al voorspel dat het wekelijkse zetduiveltje van Vrij Nederland er 'kluchtaanval' voor zal bedenken. De start- en taxibanen van de basis werden tot 'gatenkaas' gereduceerd en de luchtafweer werd 'uitgeschakeld', een term die open laat of deze fysiek is vernietigd dan wel alleen maar met elektronische middelen is verstoord.

Het vliegveld kan in ieder geval binnen een paar dagen weer operationeel zijn en de vliegtuigen, waarmee het vliegverbod werd geschonden en de 'veilige zone' van Bihac werd aangevallen, moesten van Akashi met rust worden gelaten. Het ontbrak er eigenlijk alleen maar aan dat hij een subsidie voor Servische aannemers in het vooruitzicht stelde om de banen te repareren.

Dit is dus het 'robuuste' optreden waartoe de Navo een tijdje geleden besloot, nadat het gewapende optreden van het bondgenootschap belachelijk begon te worden, toen dit bleek neer te komen op het beschieten van een allang verlaten en wegroestende Servische tank.

De luchtactie van maandag heeft de geloofwaardigheid van de Navo verder ondermijnd. Ze telt nu als 'waarschuwing' aan het adres van de Serviers, die uit de massale inzet van gevechtsvliegtuigen hebben kunnen opmaken waartoe de Navo in staat is. Maar daarvan waren de Serviers al heel lang op de hoogte, tenzij ze met hun kop in het zand leven. Al drie jaar gaat het op de Balkan niet om de vraag waartoe het westers bondgenootschap in staat is, maar om de vraag waartoe het bereid is.

Dat is nu gedemonstreerd: men is bereid 'gatenkaas' te maken van een Servische luchtbasis die, volgens de in januari 1992 onder auspicien van de VN tot stand gekomen overeenkomst, in Kroatie niet eens kan bestaan. Die overeenkomst hield in dat de Servische milities in dit gebied ontwapend zouden worden, dat het Kroatische gezag hersteld zou worden, dat de verdreven (Kroatische) bewoners naar hun woonplaatsen terug zouden keren en dat het tot een regeling tussen de Kroatische regering en de Kroatische Serviers zou komen.

Van dat alles is niets terechtgekomen. Integendeel: de tienduizend man VN-troepen die in deze gebieden zijn gestationeerd, zorgen er nu voor dat de Kroatische Serviers doorgaan met hun 'etnische zuiveringen' en zelfs in staat zijn rechtstreeks aan de oorlog tegen Bosnie mee te doen.

De luchtaanval van de Navo heeft alleen maar duidelijk gemaakt dat het Westen de bestaande logica van de oorlog accepteert, totdat het denkt dat zijn eigen geloofwaardigheid in het geding is. Dan doet het in eigen ogen iets flinks, dat juist door zijn slappe inhoud een signaal aan de Serviers geeft om door te gaan met hun agressie.

De Serviers. Er is nu sprake van een duidelijke samenwerking tussen de Kroatische en de Bosnische Serviers. Terwijl (veel te weinig) VN-waarnemers de grens tussen Servie en het door de Bosnische Serviers bezette deel van Bosnie in het oog moeten houden, is de grens daarvan met het door Serviers bezette deel van Kroatie open. Ik ben er - bij gebrek aan sluitend bewijs - nog niet van overtuigd dat het wapen- en brandstof-embargo dat de Klein-Servische dictator Milosevic tegen zijn Bosnische bondgenoten heeft afgekondigd voor honderd procent wordt toegepast.

Vanuit het perspectief van Milosevic is het immers interessant twee kaarten te spelen. Als de Bosnische Serviers het 'vredesplan' van de internationale contactgroep accepteren, ontstaat een situatie waar hij alleen maar garen bij spint. Dan moet het namelijk worden uitgevoerd en dat zal, bij gebrek aan de doortastendheid die het Westen zojuist in Udbina weer eens demonstreerde, heel lang duren - in het voordeel van de status quo.

Na drie jaar Balkan-diplomatie is er niet veel fantasie nodig om te bedenken dat er niets terechtkomt van het 'vredesplan' in Bosnie, precies zoals de regeling voor de Krajina en de andere door Serviers bezette delen van Kroatie een dode letter is gebleven.

Zolang het Westen en de Verenigde Naties de Servische extremisten echter alleen maar gatenkazen in de weg leggen, komt dat Milosevic ook niet slecht uit. Hij kan dan in Belgrado als vredesvorst tronen, hopen op verder opheffing van de sancties tegen Klein-Joegoslavie en ondertussen zijn handen in onschuld wassen. Toen vorig jaar Servische jagers, opgestegen in de Krajina (het door Kroatische Serviers bezette deel van Kroatie) door Amerikaanse gevechtsvliegtuigen boven Bosnie werden neergeschoten, bleken de piloten uit Belgrado afkomstig. Nu wordt de betrokkenheid van Klein-Joegoslavie niet eens meer als probleem gesteld.