Koken en afwassen in Afghanistan

Koken en afwassen in Afghanistan

De amerikaanse strijdkrachten maken aangebrande hamburgers; snel klaar, maar de keuken is een zwijnenstal.

bart tromp

Een paar jaar geleden maakte een dun boekje van Robert Kagan opgang. In Of paradise and power (ook in het Nederlands vertaald) betoogde de auteur dat een fundamenteel verschil tussen Amerikanen en Europeanen was ontstaan. De laatsten menen in een wereld te leven waar geschillen vreedzaam en op basis van de wet worden opgelost. Zij denken dat het ideaal verwezenlijkt is dat de grote filosoof Immanuel Kant aan het eind van de achttiende eeuw beschreef in zijn verhandeling Eeuwige vrede.
De Amerikanen verkeren
daarentegen in de wereld die
Thomas Hobbes vóór Kant in zijn
Leviathan karakteriseerde als ‘ de staat der natuur’, waar niemand iemand kan vertrouwen, en niet recht maar macht heerst. Europeanen komen van Venus, zo vatte Kagan zijn these in een bekend geworden formulering samen, en Amerikanen komen van Mars.
Kagans boekje verscheen aan de vooravond van de oorlog tegen Irak, het is eigenlijk een opgepompte versie van een artikel dat al in 2002 was verschenen. In die tijd heerste nog een zekere euforie onder de neoconservatieven, waar ook Kagan toe behoort. Met Bush jr. hadden de Verenigde Staten een president gekregen die hun een willig oor gaf en neoconservatieven op sleutelposities in zijn regering benoemde.
De aanslagen van 11 september 2001 boden de perfecte aanleiding om de neoconservatieve recepten in praktijk te brengen. Het was mooi geweest met dat Europese gedreutel over onderhandelen, internationaal recht en voorzichtigheid. De Verenigde Staten zouden wel eens even laten zien hoe je moest optreden tegen boeven en boevenstaten. Eerst de boeven vernietigen, en dan eindelijk de democratie en de vrije markt installeren waar in het Midden-Oosten zo naar werd gesnakt.
En ze konden het alleen af! Meeloper Tony Blair, die ook zo nodig aan de oorlog tegen Irak mee wilde doen, kreeg van de Amerikaanse minister van Defensie Donald Rumsfeld te horen dat dit wat hem betreft wel mocht, maar militair gezien nergens voor nodig was. De oorlog in Irak werd net zo snel gewonnen als die in Afghanistan. Toen bleek dat het neoconservatieve receptenboek niet voorzag in wat daarna moest gebeuren. Tot grote ergernis van Bush en zijn vrienden moest de hele santenkraam weer van zolder: resoluties en mandaten van Verenigde Naties, bondgenoten met eigen willetjes, overleg, afspraken…
Het beredderen van het naoorlogse Afghanistan en Irak, dat wordt in Washington maar een vervelende en weinig interessante klus gevonden. Bovendien zijn de Amerikaanse strijdkrachten daar helemaal niet voor toegerust en opgeleid. Zoals de huidige minister van Buitenlandse Zaken, Condoleezza Rice, ooit zei: “De 101ste luchtlandingsdivisie is er niet om kinderen naar school te brengen. ” (Een merkwaardige opmerking overigens. In 1957 stuurde president Eisenhower elementen van deze divisie naar Little Rock,
Arkansas, om ervoor te zorgen
dat zwarte kinderen naar een
witte school konden gaan.)
De neoconservatieven maakten van de nood een deugd. Zij verzonnen een nieuwe uitdrukking voor de relatie tussen Amerikanen en Europeanen: de eersten koken het eten en de laatsten doen de afwas. Het is een vergelijking die duidelijk denigrerend bedoeld is.
Inmiddels is enige ervaring opgedaan met deze arbeidsverdeling. Het koken door de Amerikaanse strijdkrachten komt neer op het met ontzettend veel keukenapparaten vervaardigen van aangebrande hamburgers. Die zijn wel vlug klaar, maar de keuken is dan één grote zwijnenstal geworden. Daarna worden niet alleen de borden gewassen. De hele keuken moet van vloer tot plafond worden schoongemaakt en ontsmet.
Zo gaat het nu ook in Afghanistan. De operatie ‘ Enduring Freedom’ dient om wat nog aan
Taliban- en Al Qaida-strijders rondloopt uit te schakelen. Dat is in hoofdzaak het kookprogramma van de Amerikanen. Erg succesvol zijn ze niet, allereerst door de strategische blunder een ‘ oorlog tegen terreur’ af te kondigen, waardoor allerlei uiteenlopende islamistische groepen op één hoop zijn geveegd. De gewelddadige en weinig selectieve wijze waarop ‘ Enduring Freedom’ wordt uitgevoerd, werkt averechts. Afghanistan dreigt er onveiliger door te worden.
De Navo heeft het afwassen op z’n schouders genomen door het commando over de onder de VN ressorterende Isaf te voeren. En daarin heeft Nederland een poetstaak gekregen die er niet om liegt. Intussen blijven de Amerikanen in precies hetzelfde gebied hamburgers bakken.