Natte voeten

VOOR DE ZOVEELSTE KEER krijgen de geleerden ongelijk. Deze keer wisten zij het zeker: het einde van de oorlog in Bosnie-Hercegovina is nu werkelijk aanstaande. De hoofdredactionele commentaren liepen daar al op vooruit.

Net zoals zij al een paar keer eerder dit jaar vaststelden dat de oorlog binnen een week zou zijn afgelopen. Daarvoor waren (en zijn) altijd goede redenen, die de geleerden gemakkelijk afleidden uit de situatie op het slagveld. Daar waren de Bosniers - die steeds meer werden aangeduid als 'Moslims' - aan de verliezende hand.

Het grote probleem voor de internationale gemeenschap is al meer dan een jaar dat de verliezers hun verlies maar niet willen inzien. Nu ook weer niet. De opdeling van Bosnie-Hercegovina in drie staatjes, die minder met elkaar verbonden zijn dan de Benelux, is afgewezen door de vooraanstaande Bosniers, en de verwachting is dat het Bosnische parlement dat ook zal doen. Dat wil zeggen: zij willen die deling aanvaarden, wanneer gewelddadige veroveringen van territorium ongedaan worden gemaakt.

Hoe durven ze! Waarom berusten die Bosniers nu niet eindelijk in hun militaire nederlaag? Waarom beroepen zij zich nog altijd op het Handvest van de Verenigde Naties en op al die andere volkenrechtelijke verdragen die militaire agressie veroordelen en verbieden? Waarom houden zij maar vast aan de uitgangspunten die de lidstaten van de Europese Gemeenschap vorig jaar in Londen overeenkwamen met hun gesprekspartners in voormalig Joegoslavie?

Het is een gruwelijk lesje dat de staatslieden van de westerse wereld hun burgers willen leren: volkenrechtelijke beginselen gelden evenmin als internationale overeenkomsten, zo gauw daarop gewelddadig inbreuk wordt gemaakt. Het recht van de sterkste geldt en desnoods wordt dat ondersteund door een volkenrechtelijk wapenembargo tegen de zwakste.

Al meer dan een half jaar is het grootste probleem voor de Verenigde Naties in Joegoslavie dat de lidstaat Bosnie niet wil erkennen dat hij moet capituleren voor Servische en Kroatische agressie. De ergernis daarover vertaalt zich in het gedrag van de VN-generaals in voormalig Joegoslavie. Hun mandaat is ruim genoeg om gewapenderhand op te treden tegen de wijze waarop de Serviers hulptransporten tegenhouden, burgers terroriseren en VN-eenheden intimideren. Maar de VN-troepen treden niet op tegen de schurken. Zij steunen ze, zoals toen de Bosnische Serviers tijdens een wapenstilstand de berg Iman bij Sarajevo bezetten. In plaats dat Bosnische troepen konden terugkeren, namen VN-eenheden de positie van de Serviers over.

Zo is ook het vliegverbod boven Bosnie een klucht gebleken. Eerst bestond het, maar werd het niet afgedwongen. Na maandenlang gezanik zou de naleving alsnog worden afgedwongen. Nederlandse F-16's doen daaraan mee en volgens de dominee, de pastoor en de psycholoog is dat, zo ver van huis, een te zware opgave voor de betrokken vaklieden.

Ondertussen wordt het vliegverbod ostentatief geschonden. Voor het oog van de camera's daalde de Servische commandant Mladic bijvoorbeeld in een helikopter neer om met de VN over een wapenstilstand te onderhandelen. Maar in al die maanden is er geen enkel vliegtuig tot landen gedwongen, laat staan neergeschoten.

Het akkoord waarover nu al weken wordt onderhandeld, is niet voorgesteld door de onderhandelaars Stoltenberg (VN) en Owen (lidstaten EG). Zij zeggen slechts op te treden als makelaars tussen de drie partijen in Bosnie: de wettige en internationaal erkende regering en de daarmee op een lijn gestelde Servische en Kroatische opstandelingen. Maar dat is precies de reden waarom de Bosniers niet tekenen. Op deze basis hebben zij namelijk de zekerheid dat zo'n overeenkomst net zo zal worden nageleefd als al die wapenstilstanden en akkoorden van de afgelopen twee jaar.

Het Westen wil een vredesovereenkomst om van het probleem af te zijn. Maar een vredesovereenkomst is alleen maar waarschijnlijk als het Westen daadwerkelijk intervenieert, met een militaire macht die de naleving van dat akkoord kan en wil afdwingen. Een militaire macht die de avond van de ondertekening van zo'n akkoord al gegarandeerd in actie komt.

President Clinton heeft wat dat aangaat al een aantal condities gesteld. Het zijn er te weinig en te veel. Ze zijn te weinig omdat ze niet voorzien in de onmiddellijke stationering van (Amerikaanse) VN-troepen als er een akkoord tot stand komt. Ze zijn te veel omdat ze al meteen stellen dat die troepen binnen twee jaar 'klaar' moeten zijn.

Het kan niet genoeg worden herhaald: er is geen sprake van dat het Joegoslavische drama bevredigend kan worden opgelost zonder een grootscheepse westerse interventie. Dat is een waarheid die twee jaar geleden ook al gold. Toen werd die niet onder ogen gezien. Als dat nu wel gebeurt, komt dat neer op het invoeren van een apartheidsregime onder auspicien van de VN en de EG. Moet Nederland aan zo'n 'vredestaak' meedoen? Moet de luchtmobiele brigade straks natte voeten halen in het moeras dat VN en EG zelf in de Balkan hebben geschapen?

PS: In mijn artikel van vorige week slopen twee storende fouten. De voorzitter van het CDA heet niet Van Gelder, maar Van Velzen; en de heer Ginjaar was nog niet betaald voorzitter van de VVD.