Navo moet vrede afdwingen

WOENSDAG begon de vierde week van het luchtoffensief van de Navo in Klein-Joegoslavie. Bij de aanvang was de algemene verwachting dat Milosevic na een paar dagen bombarderen wel toe zou geven. Ik dacht daar toen anders over, op grond van twee overwegingen.

De eerste was dat Milosevic pas tot inbinden inzake Kosovo bereid zou zijn als hij werkelijk niets anders meer kon. In de politiek is de dreiging met geweld in het algemeen belangrijker (en efficienter) dan het daadwerkelijk gebruik. Door luidruchtig het gebruik van landstrijdkrachten uit te sluiten, verminderde de Navo het effect van de luchtaanvallen.

Al jaren lang bestaat er een verholen verbinding tussen Slobodan Milosevic en Saddam Hoessein. De twee politieke paria's spiegelen zich aan elkaar. Acht jaar geleden is Saddam Hoessein militair vernietigend verslagen. Eerst hebben de geallieerden zijn legers en infrastructuur vijf weken vanuit de lucht aangevallen. Vervolgens zijn zij als een stoomwals in honderd uur heen gerold over wat daarvoor de vierde krijgsmacht ter wereld heette te zijn. Maar acht jaar later is hij nog steeds de baas in Irak.

De overwinnaars vonden het beter hem toch maar aan de macht te laten blijven, omdat anders de kunstmatige staat Irak uiteen zou vallen, wat op een of andere manier een ramp voor de beschaafde wereld in zou houden.

Maar net als Saddam Hoessein is Slobodan Milosevic steeds beschouwd als een factor die de stabiliteit in de regio verzekerde. Dat Mladic en Karadzic maar niet te pakken zijn, staat niet los van het feit dat zij de directe betrokkenheid van Milosevic bij oorlogsmisdaden als Srebrenica zouden kunnen onthullen. Hier ligt de tweede reden voor mijn scepsis: zolang Milosevic wordt ontzien, komt er geen eind aan de ellende.

Aan de ene kant heeft het Westen Milosevic te lang ontzien. Aan de andere kant heeft de laatste van Saddam Hoessein geleerd dat je een luchtoffensief best uit kunt zitten, zeker als dit niet gepaard gaat met de dreiging van landstrijdkrachten. Op het niveau van de publieke opinie is immers een eigenaardige grens getekend, volgens welke een moderne luchtoorlog geen echte oorlog is, maar een computerspel dat geen slachtoffers telt. Oorlog begint pas bij 'grondtroepen'. Ook met moderne middelen kost een luchtoffensief echter tijd en moeite. Het uitschakelen van de Servische krijgsmacht - kleiner dan die van Nederland - kost weken, niet dagen. In de tussentijd hoopt Milosevic dat de Navo-coalitie uiteenvalt.

Een kwart van de Kosovaren was al gedeporteerd voor de luchtaanvallen van de Navo begonnen; die aanval heeft niet kunnen voorkomen dat daarna nog eens ruim 400.000 Kosovaren zijn verdreven uit Kosovo. Stilaan komen de berichten over moorden en verkrachtingen binnen, die geen verrassing kunnen wekken na de wijze waarop de krijgshaftige Servische troepen een paar jaar geleden in Bosnie-Hercegovina huishielden. Het ingrijpen van de Navo kwam niet te vroeg, maar veel te laat.

Dit ingrijpen stelt het zonder een duidelijk politiek doel. Het Akkoord van Rambouillet is achterhaald. Minister-president Blair heeft openlijk verklaard dat van een Servische soevereiniteit over de Kosovaren geen sprake meer kan zijn na alles wat de laatsten is aangedaan. Maar was is dan het doel van de luchtacties? Zonder een duidelijk en welomschreven politiek doel blijven alle operaties van de Navo letterlijk in de lucht hangen.

Op het niveau van de middelen gaapt al evenzeer een gat. De dreiging met landstrijdkrachten is niet meer genoeg. Waar het oorspronkelijke scenario (Rambouillet) voorzag in de stationering van bijna dertigduizend man Navo-troepen, is het onbegrijpelijk dat niet allang is begonnen met de stationering van zulke eenheden in Albanie en Macedonie. De grote les die in Bosnie-Hercegovina is geleerd, luidt immers dat militairen alleen maar in staat zijn de vrede te bewaren als zij die ook kunnen afdwingen. Volledige ontruiming van Kosovo door alle Servische militaire en paramilitaire eenheden dient het minimale oorlogsdoel te zijn, in ruil voor stationering van een internationale vredesmacht die de rechten van alle bewoners, ook de Servische, garandeert.

Als de Navo dit niet opbrengt, moet zij de Marcel van Dams van deze wereld volgen en het verdrijven en vermoorden en verkrachten van de Kosovaren voor lief nemen. Er is zoveel ellende in de wereld.