Niets nieuws?

HET VERRASSENDE aan de jongste ontwikkelingen rond Bosnie is hun voorspelbaarheid. Na de schertsaanval van de Navo in december op een Servische luchtmachtbasis in Kroatie die niet eens had mogen bestaan, werd overal in Bosnie VN-personeel gegijzeld, ook al mochten we dat van de VN-autoriteiten niet zo noemen - dat zou het vredesproces in gevaar brengen. Daarna kwamen er geen luchtaanvallen meer en konden de Bosnische Serviers hun gang gaan. De 'Contactgroep' zocht de oplossing vervolgens in nog meer diplomatie, die evenveel opleverde als haar inspanningen in de voorgaande periode, namelijk helemaal niets.

Zes maanden later halen de Bosnische Serviers hun zware mortieren en kanonnen weer weg uit de door de VN beheerde ('bewaakte' is een te groot woord) opslagplaatsen en beschieten weer naar hartelust de burgerbevolking in 'safe havens' als Sarajevo. Het ultimatum van de Unprofor-commandant wordt genegeerd, opnieuw wordt een luchtaanval 'als signaal' ondernomen en daarop volgt de gijzeling van bijna vierhonderd man Unprofor, waarvan VN-woordvoerders in Zagreb nu verklaren dat deze was 'ingecalculeerd'.

Vervolgens vergadert de 'Contactgroep' en besluit tot meer diplomatie. Deze moet opleveren dat Slobodan Milosevic, de Servische president, de Bosnische staat volkenrechtelijk erkent. Als de sancties tegen de aanstichter van de oorlog in voormalig Joegoslavie opgeheven worden, dan wil hij dat vast wel doen, vertellen 'goed ingelichte' diplomaten nu al meer dan twee maanden.

En als Milosevic dat nu doet, die erkenning? Wat stelt dat dan voor en wat verandert er dan? Sinds het uitbreken van de oorlog, nu bijna vier jaar geleden, heeft Milosevic talloze overeenkomsten en wapenstilstanden getekend, zonder dat hij zich er ooit aan gehouden heeft. Vorig jaar 'brak' hij met de Bosnische Serviers, althans met hun roverhoofdman Karadzic, en sloot de grens tussen klein-Joegoslavie en het door de Serviers bezette deel van Bosnie. Met deze 'doorbraak' was de internationale diplomatie geweldig ingenomen en een deel van de sancties werd opgeschort.

Maar de Bosnische Serviers worden nog steeds bevoorraad en gesteund vanuit Servie, terwijl een onbekend maar aanzienlijk deel van de officieren van het zogenaamde Bosnisch-Servische leger waarschijnlijk nog steeds deel uitmaakt van de (klein-)Joegoslavische strijdkrachten. Dit alles is bekend in het Westen, maar om het 'vredesproces' te verstoren wordt er geen ruchtbaarheid aan gegeven. Milosevic doet wat hij altijd heeft gedaan: hij speelt verschillende partijen op verschillende velden, en houdt zijn mogelijkheden open. Hij heeft geen ideologische doelstellingen, en is alleen uit op behoud van zijn macht.

Dat deze man, die meer dan wie ook verantwoordelijk is voor het geweld en de oorlog, nu door de westerse diplomatie tot laatste redmiddel is uitgeroepen, getuigt van het abominabele niveau van deze politiek, die nu al meer dan twee jaar wordt bepaald door Frankrijk, Groot-Brittannie en sinds vorig jaar ook Rusland.

Die politiek is gericht op 'appeasement' van de Serviers. Daarvoor werden de oorspronkelijke uitgangspunten van het optreden van de Verenigde Naties en de Europese Unie al lang geleden opgegeven: de terugkeer van de vluchtelingen en verdrevenen naar hun haardsteden en schadeloosstelling, de handhaving van de mensenrechten en het niet aanvaarden van met wapengeweld en terreur verkregen territoriale wijzigingen.

Deze politiek vereist dat de Servische aanvalsoorlog in Bosnie wordt geherdefinieerd als een 'burgeroorlog' tussen moreel equivalente partijen en als de nederlaag en ontmanteling van de Bosnische staat. Al twee jaar lang verklaren Londen en Parijs dan ook om het hardst dat de oorlog in Bosnie voorbij is en dat de verliezers zich daarbij moeten neerleggen. Die doen dat niet, en wel in de eerste plaats omdat zij geen enkele garantie van VN of EU kregen dat een aanvaarding van het verlies niet tot verdere Servische agressie zou leiden; daarna niet omdat de krijgskansen langzaam keerden.

Dan maar de Russische kaart gespeeld! Want naar de Russen zouden de panslavistische Serviers in Pale en Belgrado wel luisteren! Daarvan is in het afgelopen jaar echter niets gebleken. Wel het omgekeerde: dat de Russen hun oren naar de Serviers laten hangen - en zo is het nog steeds.

De Frans-Britse strategie is op een fiasco van formaat uitgelopen, maar geleerd is daarvan niet. Nog steeds wordt vastberaden doorgemodderd in de richting van het diepe deel van het moeras. Terwijl de Bosnische Serviers de VN feitelijk en formeel de oorlog hebben verklaard, roepen Londen en Parijs om het hardst dat Unprofor neutraal blijft.

In die opstelling ligt de onmogelijkheid van de hele VN-operatie van begin af aan. Humanitaire hulp verlenen op basis van het in acht nemen van neutraliteit tussen de strijdende partijen is een onmogelijke zaak als het oorlogsdoel van een van die partijen nu juist het terroriseren en verdrijven van de burgerbevolking is. Doorgaan heeft alleen maar zin als het mandaat van Unprofor zodanig wordt gewijzigd, dat het mogelijk wordt gewapenderhand op te treden tegen degenen die het verlenen van humanitaire hulp onmogelijk maken.