Nieuw Flinks monument?

ER ZIJN VAN die onderwerpen die op de achtergrond voorbij trekken zonder werkelijke belangstelling te wekken. Welke dat zijn, verschilt per mens en dat is maar goed ook. Stel je voor dat iedereen evenveel interesse in hetzelfde zou hebben! De keren dat dit wel lijkt te gebeuren - de voetbalfinale Duitsland-Nederland - stemmen dankbaar vanwege hun schaarse voorkomen.

De Betuwelijn was voor mij zo'n onderwerp. Ik wist wel dat het bestond. Af en toe hoorde je ervan. Eerst dat hij er moest komen, om te verhoeden dat de stapel containers in Rotterdam de hemel in groeit. Dan het verhaal van de schippers: met vrachtvaart ging het ook. Schepen varen langzamer (vooral stroomopwaarts), maar zij vervoeren per stuk meer dan een goederenwagon. Dit werd weersproken door anderen en mijn aandacht verdween.

Na een tijdje blijkt dat ik de TGV en de Betuwelijn in elkaar geschoven heb en dat ik niet meer kan thuisbrengen welk verschrikkelijk verhaal over de aantasting van Het Traditionele Hollandse Landschap bij de TGV hoort en welk bij de Betuwelijn. Nu is het tijd voor echte horror-stories, over huizen in de buurt van Dordrecht die gesloopt moeten worden om plaats te maken voor rails, en andere huizen die men voortaan bewoont in het vooruitzicht dat binnenkort elke vier minuten een trein vol containers op ooghoogte langs de eerste verdieping dendert. Tjonge, tjonge, denk ik, en ga verder met het regelen van de Bosnische kwestie.

Weer later begint het ernst te worden. Berichten verschijnen over 'inspraak'-avonden, schetsen van traces boven, onder en tussen de grond. En dan plotseling zie ik minister Maij-Weggen op de televisie. Het is zover! Het kabinet heeft beslist! Voor 6,2 miljard, en geen cent meer, wordt de Betuwelijn aangelegd, bovengronds. Bijna honend rondt de bewindsvrouwe af: het is gelukkig niet meer mogelijk de uitvoering van dit project met inspraakrondes en bezwaarschriften te traineren.

Plotseling is de Betuwelijn een kwestie van het eerste plan geworden. Het wordt tijd voor iedereen om zich ermee te bemoeien en er een mening over te hebben. Dat proces is nu in volle gang. De Tweede Kamer is ook al in geweer gekomen, boos omdat het kabinet eerder de pers dan het parlement inlichtte. Reeds begint het erop te lijken dat de Betuwelijn het monument van Nieuwe Flinkheid wordt.

De 'stroperigheid' van de Nederlandse politiek, het eindeloze zoeken naar compromissen tussen alle mogelijke belangen en belangengroepen, het apaiseren van ook de kleinste tegenstander - dat alles heeft nu plaatsgemaakt voor een snelle en gedecideerde beslissing die alleen maar rekening houdt met de twee belangen waar het hier om gaat: de Rotterdamse havenbaronnen en de Nederlandse Spoorwegen. De eersten willen hun concurrentiepositie ten opzichte van Hamburg, Antwerpen en Le Havre verbeteren, zeker nu het economisch zwaartepunt van Europa verder van de kust van de Noordzee komt te liggen. De tweede zoekt, onder de dreiging van privatisering, een project om het noodlijdende goederenvervoer een kolossale injectie te geven.

Ik kan niet beoordelen of de Betuwelijn werkelijk van strategisch belang is voor de Rotterdamse haven en de Nederlandse economie. Vreemd vind ik wel dat men eigenlijk niets hoort over de bestemming van het nieuwe spoor. Blijkbaar is het zo, dat wanneer de lijn bij de grens achter Nijmegen wordt aangesloten op het net van de Bundesbahn, alle problemen zijn opgelost.

Is dat ook zo? Is het Duitse spoorwegnet in staat vijftien grote goederentreinen per uur (elke vier minuten een) te verwerken, dag en en nacht door, 360 per etmaal? Of moet er aan de Duitse kant ook het een en ander gebeuren, om te voorkomen dat de stapels containers zich straks bij het Reichswald ophopen? Het is een kant van de zaak waarover bij mijn weten algemene stilte in acht wordt genomen.

Evenmin weet ik of de bezwaren tegen een verzonken of ondergrondse spoorwegverbinding werkelijk zoveel financieel hout snijden als de minister beweert. Wel komt het mij voor dat Nederland een interessante kans mist door pionierswerk op dit gebied te schuwen. In een steeds dichter bevolkt gebied neemt de behoefte aan storingsvrije verbindingen die het schaarse vrije landschap niet verpesten toe. Op dit gebied een organisatorische en technologische voorsprong ontwikkelen is best een paar miljard extra waard.

Politiek het meest belangwekkend is echter de vraag of minister Maij-Weggen, het kabinet, de havenbaronnen en de NS hun zin krijgen. Dat zou inderdaad een ware breuk in het patroon van de Nederlandse politieke besluitvorming zijn. De Betuwelijn wordt dan inderdaad een monument van Nieuwe Flinkheid.

Men kan in dat geval gemakkelijk bevroeden hoe het trace eruit gaat zien: de rails naar Duitsland zullen worden gelegd op de daartoe allang rechtgetrokken, geasfalteerde en verzwaarde rivierdijken aan de de zuidkant; de rails terug komen op de noordelijke rivierdijken te liggen. De met zoveel kunst- en liegwerk aangebrachte dijkverzwaringen in het rivierengebied blijken dan vooral een vingeroefening te zijn geweest voor iets grootsers.