Nuttige verkiezingen

Nuttige verkiezingen

de schrijfster kan niet geloven dat de Amerikanen werkelijk zo dom zijn als ze zich gedragen. Ze vermoedt opzet.

bart tromp

Overmorgen worden in Irak algemene verkiezingen gehouden. Het zijn niet de eerste. Ook onder het regime van Saddam Hoessein waren er verkiezingen, waarbij de dictator het record brak van zijn Albanese collega Enver Hoxha (die ooit 99,998 procent van de kiezers achter zich kreeg): honderd procent, niets meer natuurlijk, maar ook geen stem minder. De eerste vrije verkiezingen dan? Volgens normale criteria niet. In veel delen van het land is de gang naar de stembus een levensgevaarlijke expeditie. Nee, vrije en eerlijke verkiezingen kunnen het niet zijn onder deze omstandigheden.

Toch moeten ze doorgaan. Uitstel heeft alleen maar nadelen. Uitstel zou allereerst een groot succes zijn voor de terroristen, die zich tot het uiterste inspannen om de verkiezingen onmogelijk te maken. Maar in de tweede plaats is er geen zicht op dat de situatie in Irak over een paar maanden gunstiger is voor verkiezingen. Frequentie en intensiteit van de terroristische aanvallen zijn de laatste tijd alleen maar toegenomen. De pogingen van de Amerikaanse bezettingstroepen daar paal en perk aan te stellen zijn niet alleen zonder effect gebleven, het is nog veel erger: ze werken eerder averechts. De aanval op Falloedja is bijvoorbeeld voorgesteld als een precieze, alleen tegen terroristen aldaar gerichte operatie. Vrijwel de gehele bevolking ontvluchtte de stad om deze na terugkeer verwoest aan te treffen. Onvermijdelijk komt de associatie met de oorlog in Vietnam op, waar een Amerikaanse officier na een soortgelijke bevrijdingsoperatie meldde: “Om de stad Ben Tre te redden hebben wij deze moeten vernietigen. ” Het is niet waarschijnlijk dat de bewoners van Falloedja tevreden gestemd zijn over het Amerikaanse optreden; wel dat dit rekrutering van nieuwe terroristen flink heeft gestimuleerd. Om een goed beeld van de toestand in Irak te krijgen is het verslag van de Nederlandse journaliste Anneke van Ammelrooy onmisbaar. Ze vestigde zich na wat toen nog de bevrijding was, met haar Iraakse echtgenote, een balling onder Saddam Hoessein, in Bagdad, waar zij een krant uitgaven, en dit volhielden, ondanks de botte tegenwerking van de Amerikaanse bezettingsautoriteit, ondanks pogingen tot ontvoering en moord.

Alles is er niet. De titel verwijst naar een zinsnede die al snel na de bevrijding in omloop kwam, als aanduiding van het feit dat deze niet werk, welvaart en goede voorzieningen uit de gouden jaren van vóór Saddam Hoessein had teruggebracht. Dat was natuurlijk ook niet meteen te verwachten, maar dat de stroomvoorziening in een miljoenenstad die op airconditioning is gebouwd, nog steeds niet functioneert, is wat anders. Zeker als onmiskenbaar Amerikaanse corruptie en Amerikaanse incompetentie rechtstreeks voor de trage wederopbouw verantwoordelijk zijn. Corruptie, in de zin dat projecten zonder inschrijving worden toegewezen aan Amerikaanse bedrijven die goede relaties met de regering-Bush onderhouden. Incompetentie, omdat deze bedrijven niet alleen lokale deskundigheid en arbeidskrachten negeren, maar ook voor veel geld Amerikaanse werknemers aanvoeren die er niets van bakken. Het grootste gedeelte van het voor de wederopbouw uitgetrokken geld is nog steeds niet besteed. Van het bestede deel is een groot deel ten goede gekomen aan het huren van beveiligingspersoneel, nog voordat dat geld officieel naar ‘ beveiliging’ is overgeheveld. Behalve incompetentie en corruptie is er ook onnozelheid. In dit boek vindt men schrijnende beelden van de desoriëntatie van jonge Amerikaanse soldaten uit de prairiestaten, die nog nooit in New York zijn geweest, laat staan in het buitenland, maar nu zijn beland in een wereldstad waar ze de taal niet verstaan, de opschriften niet kunnen lezen en niets begrijpen van de mensen die ze bevrijd hebben. Het resultaat is niet zelden angst en de bereidheid buitensporig geweld te gebruiken, ook al omdat ze niet opgeleid zijn voor de politietaken die ze moeten verrichten. Uiteindelijk kan de schrijfster niet geloven dat de Amerikanen werkelijk zo dom zijn als ze zich gedragen. Ze vermoedt opzet, om zo blijvende aanwezigheid van de Amerikaanse bezetting te rechtvaardigen. De voornaamste waarde van de verkiezingen is daarom dat er daarna geen excuus is voor een voortgezette Amerikaanse bezetting, die volgens haar de voornaamste belemmering van fysieke en politieke wederopbouw vormt. Anneke van Ammelrooy. Alles is er niet. De mythe van de Iraakse wederopbouw. Berichten over het leven in Bagdad. Breda, Papieren Tijger, 2004, 190 blz.