Partijfatsoen

Over het gedwongen vertrek van Marijke van Hees

De neergang van de Marijke van Hees, voorzitter van het bestuur van de PvdA, begon twee weken geleden met een artikel in Vrij Nederland. Daarin werd melding gemaakt van een 'vernietigende analyse' van haar functioneren door organisatie-adviseur Hans Anderson en van dubieus declaratiegedrag.

De 'vernietigende analyse' kwam neer op een mondelinge presentatie, waarin Anderson vertelde dat een aantal leden van het Dagelijks Bestuur (DB) van de PvdA geen hoge dunk had van de voorzitter. Met de schriftelijke documentatie over het functioneren van dit bestuur had hij tot teleurstelling van Van Hees niets gedaan.

De beschuldiging van dubieuze declaraties is tot op heden niet gesubstantieerd, niet door Vrij Nederland en niet door degene(n) uit het DB die als bron voor het weekblad dienst deden.

Niet veel later maakte het DB het 'terugtreden' van Van Hees als voorzitter bekend. In de media werd aanvankelijk algemeen als oorzaak hiervan aangevoerd dat zij zich onmogelijk had gemaakt door opmerkingen over de aftrekbaarheid van de hypotheekrente en de opvolging van Kok.

Niet lang geleden zou een voorzitter van de PvdA zich onmogelijk hebben gemaakt door niet af en toe het standpunt van de partij naar buiten te brengen. In vergelijking met haar voorgangers heeft Van Hees zich echter terughoudend opgesteld.

In een botsing tussen 'Den Haag' en 'Amsterdam' is de oorzaak van haar 'terugtreden' dan ook niet te vinden. Hooguit valt Wim Kok te verwijten dat hij de onsmakelijke intriganten in het DB van zijn partij niet tot de orde heeft geroepen.

De journalistiek valt meer kwalijk te nemen. In de eerste plaats Vrij Nederland. Hoe is het mogelijk dat dit ooit gerenommeerde weekblad een artikel plaatst dat drie basisregels van journalistiek schendt?

De eerste regel is dat een verslaggever geen partij is in de zaak waarover hij bericht. De berichtgeving over Marijke van Hees was echter van de hand van een voormalige voorman van 'Niet Nix', die als functionaris op het bureau van de PvdA hartstochtelijk de tegenkandidaten van Van Hees voor het voorzitterschap had gesteund.

Vrij Nederland voelt zich daarover kennelijk ongemakkelijk, getuige de verklaring van redacteur Max van Weezel dat de betrokken redacteur nooit eerder iets over de gang van zaken binnen de PvdA had geschreven. De Groene Amsterdammer toonde vorige week aan dat dit niet waar is.

De tweede regel is dat je niets schrijft dat je niet waar kunt maken. Maar de insinuaties in Vrij Nederland waren in geen enkel opzicht onderbouwd, niet door te verwijzen naar zegslieden die ze voor hun rekening namen, noch door documenten die ze staafden. In een serieuze krant was het betreffende artikel alleen daarom al in de prullenbak verdwenen.

De derde regel is zo oud, dat deze al in een dode taal is vastgelegd: 'audiatur et altera pars'- hoor en wederhoor. Daarvan was in Vrij Nederland geen sprake.

Na deze journalistieke doodzonden wekt het geen verbazing dat Vrij Nederland niet bereid was in een televisierubriek met mij over de kwaliteit van dit artikel van gedachten te wisselen.

Schoot Vrij Nederland journalistiek - maar ook in moreel opzicht - tekort, de media in het algemeen deden het vervolgens niet veel beter. Nergens ben ik een artikel tegengekomen waarin de feitelijke gang van zaken binnen de PvdA uit de doeken is gedaan.

Een bescheiden eigen verkenning levert als voornaamste bevinding op dat Marijke van Hees helemaal niet is afgetreden als voorzitter van het bestuur van de PvdA. Maar ook dat een kongsi in het DB het haar psychisch, zoniet fysiek onmogelijk maakt haar functie uit te oefenen.

Het is de vaderlandse journalistiek kennelijk ontgaan dat de voorzitter van de PvdA voor twee jaar gekozen is door het congres van die partij. Voortijdig aftreden is zijn of haar beslissing, niet die van een deel van het DB.

Marijke van Hees is niet afgetreden, maar kan haar functie niet uitoefenen. Alles wijst erop dat zij het slachtoffer is geworden van klungelige couppoging. Vrij Nederland heeft daarbij de helpende hand geboden, hoogstwaarschijnlijk dankzij DB-lid Jan van Ingen Schenau, indertijd campagneleider van het 'Niet Nix'-duo dat het ondanks de steun van het partij-establishment in de verkiezing voor het voorzitterschap aflegde tegen Van Hees.

Dat het hier gaat om een laag bij de grondse machtsgreep komt onmiskenbaar naar voren uit het gegeven dat aan het conflict tussen Van Hees en vier leden van het DB geen enkel inhoudelijk meningsverschil ten grondslag ligt.

Ik wacht graag af tot de professionele journalistiek eindelijk serieus onderzoek doet naar deze ongekende ontwikkeling. Maar als politiek columnist kan ik alleen maar constateren dat de journalistiek tot nu toe schromelijk tekort is geschoten in het infanteriewerk van de verslaggeverij.

Voor de PvdA geldt echter de vraag of ze deze grove aantasting - zonder enig precedent - van de partijdemocratie voor lief neemt. En of hier een minimale onderlinge omgangsregel nog telt: fatsoen.