Politiek macramé

Politiek macramé

Welk probleem een ander kiesstelsel moet oplossen, was in het regeerakkoord ook al duister

bart tromp
De minister van politieke vernieuwing zit er nu een jaar. Hij is meer opgevallen door zijn grote mond dan door enige beleidsdaad van belang. Maar het is typerend voor het huidige politieke klimaat dat zijn gemakzuchtig gezeur over ‘ Den Haag’ hem door sommigen ook nog in dank is afgenomen, ‘ omdat hij toch maar durft te zeggen dat het daar een zooitje is’.
Deze goedkope populariteit is Alexander Pechtold graag gegund, maar levert hem niets op aan politiek krediet. Integendeel, niemand in het kabinet, niemand in de Tweede Kamer, zelfs niet de resten van D66 aldaar, staat klaar hem een helpende hand te reiken als hij ook nog inhoudelijk iets zou willen bereiken. Dat belooft godzijdank niets veel goeds voor het project politieke vernieuwing dat hij gestart heeft, nadat het project van zijn voorganger, Thom de Graaf, in een volledige mislukking was geëindigd.
Kon men De Graaf al van constitutionele figuurzagerij betichten, met Pechtold dalen we af naar het niveau van staatsrechtelijk kleien en politiek macramé. Uit het verleden valt voor onze nieuwlichter uiteraard niets op te steken. Met een onbenulligheid een slechtere zaak waard, is hij een nieuwe actie begonnen. Twaalf door hem uitgekozen mensen gaan uitzoeken of de grondwet veranderd moet worden, of zoiets. Van een heldere vraagstelling is geen sprake, evenmin als van een duidelijk antwoord op de vraag wat er mis is met de bestaande. Die twaalf mensen kregen van Pechtold als naam Nationale Conventie, zoals vroeger op de lagere school een jongensclub zich De Zwarte Hand noemde. Een Nationale Conventie is echter een door de burgers gekozen lichaam, niet een door een of andere minister benoemde commissie.
Daarnaast heeft onze bewindsman een Burgerforum ingesteld. Uit een steekproef onder de Nederlandse bevolking zijn 50.000 namen geselecteerd. Van die 50.000 reageerden er 8000. 1700 daarvan wilden wel meedoen. Uit deze 1700 zijn vervolgens door een notaris 140 gelukkigen geloot. Een ingewikkelde manier om een gezelschap bijeen te brengen dat helemaal niet representatief is voor de Nederlandse bevolking, al was dat nu juist wel de bedoeling.
Nochtans mocht het Burgerforum niet zelf zijn voorzitter kiezen. De minister wees die aan. Vanzelfsprekend mocht dit niet iemand zijn die van het onderwerp enig verstand had. In dat geval zijn er bekende Nederlanders te over om uit te kiezen, al weet ik niet of de winnares bij lot uit deze populatie is getrokken: de televisiegenieke dominee Jacobine Geel. Zij verklaart op de ministeriële website ‘ er zin aan te hebben’.
Waaraan? Welk probleem moet een ander kiesstelsel oplossen? Dat was in het regeerakkoord al duister. Volgens Pechtold is het probleem dat politieke partijen bepalen wie er op een kieslijst komen. Zij hebben de macht en dat moet anders. Zijn voorganger Thom de Graaf beweerde dat zíjn nieuwe kiesstelsel juist een versterking van de positie van politieke partijen beoogde. Consistentie is echter niet de zonde van D66. Logica ook niet: een politieke partij is immers niets anders dan een organisatie die kandidaten stelt voor vertegenwoordigende lichamen, ook al zou het er maar één (‘ een persoon’) zijn.
Moeten de deelnemers van het Burgerforum ook iets weten? Niet als je op de minister af gaat. Op grond van eigen mening, gevormd tijdens enige scholingsbijeenkomsten, trekken zij het land in om die mening onder andere gewone Nederlanders uit te venten. Die gewone Nederlanders vormen dan ook weer een mening, die vervolgens bij het burgerforum terechtkomt dat op grond daarvan dan in november een ‘ goed doordacht advies’ (mening) aan het kabinet zal uitbrengen.
Het is alles bij elkaar geteld van een zeldzame onnozelheid. In de afgelopen zeventien jaar – verder terug ga ik niet – is ‘ politieke vernieuwing’, daarbij inbegrepen de mogelijkheid van een andere kiesstelsel, vier keer uitgebreid in de Nederlandse politiek aan de orde geweest. Steeds weer zie je hetzelfde patroon: allereerst worden er oplossingen verzonnen voor problemen die niemand kan omschrijven. Ten tweede zijn dat steeds weer dezelfde oplossingen. In de paginagrote advertentie waarin het bestaan van het Burgerforum werd geopenbaard, stond te lezen dat het Duitse kiesstelsel misschien wel de oplossing van dit niet genoemde vraagstuk is.
Dat was ook de suggestie in alle eerdere ‘ vernieuwings’pogingen, waarbij elke volgende negeerde waarom het bij de vorige verworpen was. Het bezigheidspopulisme van Pechtold zal niets anders opleveren.