Sarkozy's overwinning

Nicolas Sarkozy is president van Frankrijk geworden. Wat houdt dit in voor de algemene koers van de Franse politiek? Daarover bestaan zeker buiten Frankrijk onwerkelijke voorstellingen. Frankrijk zou nu meer pro-Amerikaans worden en economisch het Angelsaksische neoliberalisme omarmen.

Aldus bijvoorbeeld Roger Cohen, columnist van The New York Times.

Hij zat er echter al meteen volkomen naast met zijn bewering dat de nederlaag van Segolene Royal de grootste van links is sinds 1965. Royal vergaarde 47 procent van de stemmen, ongeveer evenveel als Lionel Jospin in 1995, en in absolute aantallen meer dan Francois Mitterrand bij de verkiezingen die hem president maakten.

Dat zij niet won, lag aan twee factoren. Extreem-rechts heeft, ondanks de oproep van zijn leider Jean-Marie Le Pen om thuis te blijven, op Sarkozy gestemd. De tweede factor: Segolene Royal is dwarsgezeten door haar eigen partij, de Parti Socialiste. De 'olifanten' die er de dienst uitmaken, hebben nooit aanvaard dat zij plaats moesten maken voor een vrouw.

Volgens de meeste commentatoren heeft haar geslacht niets te maken met het feit dat zij heeft verloren. Ik weet dat nog zo net niet. In presidentiele stelsels is bij mijn weten nog nooit een vrouw rechtstreeks gekozen.

Sarkozy is president geworden dankzij de stemmen van extreem-rechts en wij moeten afwachten of dit zijn beleid gaat beinvloeden. Ik denk het niet. Hij heeft zich evenzeer een principieel tegenstander van Le Pen getoond als zijn voorganger Jacques Chirac. Dat hij de socialist Bernard Kouchner heeft aangezocht als minister van Buitenlandse Zaken, wijst erop dat Sarkozy beseft nu het politieke midden te moeten houden.

Van Chirac wordt veel slechts gezegd, niet ten onrechte. Toen hij aantrad, zou hij van alles veranderen, maar daarvan is niet veel terechtgekomen. Hij verschool zich achter De Gaulles uitspraak dat een land met zo veel verschillende soorten kaas niet te regeren valt.

Niettemin nam hij het juiste standpunt in over Irak. Sarkozy deelt dat. Ook verder is er niets wat erop wijst dat hij zou willen breken met de constanten van de Franse politiek in een meer pro-Amerikaanse en neoliberale richting. Links of rechts, alle Franse presidenten na De Gaulle hebben in de buitenlandse politiek diens spoor gevolgd.

Uitgangspunt daarvan is dat Frankrijk een zelfstandige rol in de wereldpolitiek moet spelen. Dat vereist een nauwe samenwerking met Duitsland. Alleen daardoor kan de Europese Unie dienst doen ten behoeve van de mondiale aspiraties van Frankrijk. De eerste reis van Sarkozy ging dan ook niet naar Washington, zoals optimistische rechtse Amerikaanse commentatoren verwachtten, maar naar Berlijn.

De overwinning van Sarkozy is wel beschouwd als een breuk in de Franse politiek, en een overwinning van Angelsaksisch neoliberalisme. George W. Bush en Tony Blair waren dan ook de eersten om de nieuwe president te feliciteren.

Dat wordt een koude kermis. Frankrijk heeft grote problemen, maar er is geen sprake van dat deze worden opgelost door het neoliberale recept van de Amerikaanse en Britse regeringen te volgen, en dat weet Sarkozy heel goed. Hij voorkwam als minister de verkoop van het Franse Alstom aan Siemens, en toonde zich een typisch Franse etatist als het om de vrije markt gaat.

De voorstelling van zaken dat Frankrijk achteroploopt bij Groot-Brittannie en de Verenigde Staten is bovendien op zijn zachtst gezegd dubieus. De kwaliteit van de publieke voorzieningen in Frankrijk, met de hogesnelheidslijnen als pronkstuk, verschilt aanmerkelijk van de geprivatiseerde, maar meestal duurdere diensten in de Angelsaksische wereld. Wie werkloosheidscijfers vergelijkt, moet wel weten dat men in de Verenigde Staten na een half jaar werkloosheid uit de statistiek wordt geschrapt.

De nieuwe president zal, dat is mijn stelling, geen wezenlijk andere koers inslaan dan die van zijn vijf voorgangers, of ze nu links of rechts waren: een internationale zelfstandigheidspolitiek en een interventionistische staat op sociaal en economisch terrein.

Sarkozy is echt niet voornemens van Frankrijk een vazal van Washington te maken, zoals Blair dat met zijn land heeft gedaan. Evenmin zal het onder zijn leiding komen tot een Angelsaksische liberalisering van de economie. De modernisering van Frankrijk zal onder zijn leiding een eigen, Frans, karakter hebben. Ik ben benieuwd welk vorm dat in de komende jaren krijgt.