Waarom is Milosevic nog vrij?

Waarom heeft het VN-tribunaal in Den Haag de grootste oorlogsmisdadiger in voormalige Joegoslavie, Slobodan Milosevic, nog niet aangeklaagd? 'Het tribunaal dacht voldoende bewijsmateriaal over Milosevic te kunnen verzamelen, als Karadzic en Mladic eenmaal waren opgepakt,' zegt prof. dr. P. de Waart, emeritus hoogleraar volkenrecht. De voormalige Bosnisch-Servische leider Karadzic en ex-legerleider Mladic lopen echter nog betrekkelijk vrij rond.

Een andere reden om Milosevic (nog) niet in staat van beschuldiging te stellen, is volgens De Waart het feit dat de Joegoslavische president nodig was voor de - mislukte - onderhandelingen in Rambouillet en Parijs over Kosovo. 'Als hij was opgepakt, was er niemand geweest met wie het Westen kon praten.'

De Panamese president Manuel Noriega werd in 1989 door de Amerikanen gearresteerd wegens drugshandel. Had Milosevic niet op dezelfde manier kunnen worden aangepakt ? Oost-Europa-deskundige dr. Martin van den Heuvel denkt dat arresteren van Milosevic 'een blamage was geweest voor alle Serviers'. 'Oppakken van de nummer een van een land is een zeer riskante operatie,' zegt hij.

Van den Heuvel wijst erop dat politiek enerzijds en moraal en ethiek anderzijds nu eenmaal vaak niet hand in hand gaan. 'Met Hitler hebben we ook zaken gedaan in een poging de vrede te bewaren. We hebben hem zelfs een stukje van Tsjechie cadeau gedaan toen we dachten daar de vrede mee te dienen. Met Stalin zijn we ook blijven praten, toe we allang wisten wat voor gruwelijkheden hij beging.'

'Nee,' beaamt Van den Heuvel, 'daar hebben we niks van geleerd.'

Het Joegoslavietribunaal doet geen mededelingen over zijn onderzoeken. Prof. Bart Tromp vermoedt dat Frankrijk, Groot-Brittannie en de VS bewijzen van oorlogsmisdaden van Milosevic hebben, die ze niet overhandigen aan het tribunaal. Tromp, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit van Amsterdam, zegt dat die landen hiermee een verkeerde, maar niet onbegrijpelijke politieke keuze maken: ze hadden Milosevic nodig als gesprekspartner.

Het zal secretaris Mient Jan Faber van het Interkerkelijk Vredesberaad niet verbazen als ook Nederland bewijzen van de oorlogsmisdaden van Milosevic achter de hand houdt. Faber vindt dat Milosevic jaren geleden, ten tijde van de crisis in Bosnie, al had moeten worden aangeklaagd. 'Deze man heeft zeer veel op zijn geweten.'

Faber herinnert eraan dat het tribunaal Karadzic in 1995 in staat van beschuldiging stelde, nadat de Amerikaanse regering had geroepen dat de Bosnisch-Servische leider een oorlogsmisdadiger was. Hij hoopt dat dat ten aanzien van Milosevic ook gaat gebeuren. 'Het tribunaal zal zelf de beslissing moeten nemen Milosevic aan te klagen, maar regeringen kunnen druk uitoefenen door te zeggen dat er voldoende bewijs is.'

'Het tribunaal werkt te traag,' zegt Faber, 'maar het probleem is uiteraard dat het harde bewijzen nodig heeft.'