Waarom oorlog tegen Irak?

TERWIJL IN NEDERLAND de politieke aandacht volledig uitgaat naar de even treurige als potsierlijke deconfiture van de LPF en het kabinet-Balkenende, is op internationaal niveau sprake van een crisis zonder weerga. Op het spel staat niets minder dan de internationale orde, die aan het eind van de Tweede Wereldoorlog tot stand kwam met de oprichting van de Verenigde Naties. Het centrale doel van de nieuwe organisatie van staten was het bewaren van de vrede, een taak die in het 'Handvest van de VN' is opgedragen aan de Veiligheidsraad, waarvan vijf staten permanent lid zijn en elk over een veto beschikken, en tien andere bij toerbeurt voor twee jaar door de Algemene Vergadering van de VN worden gekozen.

Het belangrijkste permanente lid, de Verenigde Staten, heeft nu bij herhaling aangekondigd dat als een meerderheid van de Veiligheidsraad niet instemt met zijn wensen ten aanzien van Irak, het op eigen houtje, en buiten het verband van de VN, een oorlog tegen deze staat zal beginnen. 'Washington' wenst de VN alleen maar te respecteren als die doen wat de Amerikaanse regering voorschrijft.

Niet alleen Rusland, China en Frankrijk - drie permanente leden - voelen niets voor een resolutie die zonder verder overleg een oorlog onder auspicien van de VN mogelijk maakt. Ook trouwe Amerikaanse bondgenoten als Mexico liggen dwars. Het is zeer twijfelachtig of de Verenigde Staten in de Veiligheidsraad de benodigde acht andere leden achter zich weten te krijgen. Krijgt de bende van Bush niet via de VN zijn zin, dan gaat hij buiten de wet om oorlog voeren.

Het is onvoorstelbaar, maar de Amerikaanse regering heeft aangekondigd dat zij, in strijd met het volkenrecht, in strijd met het Handvest van de VN, een aanvalsoorlog tegen een andere staat wil voeren.

De voorganger van de Verenigde Naties was de Volkenbond, opgericht na de Eerste Wereldoorlog op initiatief van de Amerikaanse president Woodrow Wilson. In zijn eigen land dolf de president het onderspit tegen de isolationisten in de Senaat, die niets wilden weten van een internationaal regime dat de bewegingsvrijheid van de VS wel eens zou kunnen beperken door regels aan het gedrag van staten te stellen. De Volkenbond was tot mislukken gedoemd toen de belangrijkste staat in de wereld er geen lid van werd.

Nu dreigt het gevaar dat de - toch al gebrekkige - internationale orde, gebaseerd op de Verenigde Naties, ook wordt ontmanteld door de eerste isolationistische Amerikaanse regering na 1945.

En waartoe dient deze oorlog? Officieel om de vernietiging van de massavernietigingswapens, die president Saddam Hoessein moest ontmantelen na te zijn verslagen in de (eerste) Golfoorlog. De controle daarop door VN-inspecteurs werd in 1998 door Saddam Hoessein onmogelijk gemaakt, zonder dat de Veiligheidsraad vervolgens met kracht heeft gereageerd. Dat neemt de Amerikaanse regering de Veiligheidsraad nu hoogst kwalijk, alsof de VS zelf niet het belangrijkste lid van de raad zijn.

Negen maanden geleden begon de regering-Bush jr. Irak de oorlog aan te zeggen, zonder ooit overtuigend aan te tonen waaruit de dreiging van Iraakse massavernietigingswapens nu eigenlijk bestond. De CIA stak kortgeleden een nogal forse stok in het officiele Amerikaanse beleid met een nota aan het Amerikaanse Congres, waarin CIA-directeur George Tenet uiteenzette dat de dreiging van Iraakse massavernietigingswapens pas reeel zou worden als de VS Irak aanvielen.

De eigenlijke oorlogsdoelen van Bush jr. vielen een paar dagen geleden te lezen in de New York Times. Zij zien er zo uit: na de Amerikaans-Britse overwinning in de nieuwe Golfoorlog verliest Frankrijk zijn positie als voornaamste Europese handelspartner van Irak aan het Verenigd Koninkrijk. De nieuwe regering in Bagdad vergoedt Amerika en Groot-Brittannie de kosten van hun oorlogsvoering uit de lucratieve olieconcessies die ze de beide overwinnaars verleent. Als Turkije heeft meegedaan, profiteert het van de royalty's uit de olievelden van Noord-Irak.

De nieuwe democratische regering van Irak erkent de miljardenschuld van Irak aan Rusland niet en staat Amerikaanse en Britse oliemaatschappijen toe grootscheepse investeringen ten dienste van oliewinning te doen. Daardoor neemt de olieproductie van Irak, geen Opec-lid, geweldig toe. Saoedi-Arabie zal dan zijn olieprijs moeten verlagen, om marktaandeel te behouden. De dalende olieprijs zou als bijkomend voordeel hebben dat Rusland erdoor wordt verarmd, want het is tegenwoordig afhankelijk van de export van olie.

Dit klinkt als de analyse van een marxist van de oude stempel, beter nog: het zou dr. Karl Heinrich Marx zelf kunnen zijn, tenslotte jarenlang commentator van de voorloper van de New York Times, de New York Daily Tribune. Bovenstaand betoog is echter afkomstig van een van de meer rabiate advocaten van de regering-Bush jr., columnist William Safire, ooit tekstschrijver van president Richard Nixon.