ZELFMOORDACTIE

De val van de safe area Srebrenica in juli 1995 en de daaropvolgende moord op zo'n zesduizend Bosnische moslims betekende het einde van de oorlog in Bosnie. Zesduizend doden in een keer telden zwaarder dan de meer dan tienduizend mensen die in de voorafgaande vier jaar door Bosnisch-Servische sluipschutters en mortiergranaten waren vermoord in Sarajevo, ook een safe area van de Verenigde Naties. Maar dat waren er nooit meer dan enkele tientallen per dag. Niet iets om je echt druk over te maken.

Het is een mechanisme dat doorslaggevend is voor wat als 'nieuws' wordt beschouwd.

En wat als nieuws wordt beschouwd, krijgt snel het karakter van een politieke kwestie van belang. De keerzijde is dat stelselmatige ellende geen nieuws is. De vermijdbare kindersterfte in Afrika zou nieuws zijn en een politieke kwestie worden als deze de vorm zou aannemen van het elk kwartier tegen de Kilimanjaro vliegen van een jumbojet vol Afrikaanse kinderen.

Dit thema wordt doordringend aan de orde gesteld in zijn terugblik op vijf jaar correspondentschap van Joris Luyendijk, Het zijn net mensen. Beelden uit het Midden-Oosten. Hij geeft een ontluisterend beeld van de berichtgeving over de Arabische wereld, die bestaat uit 'regimes die in het geniep alle oppositie kapottrappen met het argument "terroristen". Het Westen dat daarbij staat, ernaar kijkt en waar nodig een handje helpt. En dus een oppositie waarvan nooit duidelijk zal worden of het de islamitische variant is van het fascisme, of van de christen-democratie.'

De kwestie van het nieuws is nog het meest schrijnend als het gaat om het Heilige Land, zoals Luyendijk het noemt, om niet meteen van vooringenomenheid ten opzichte van Israel of de Palestijnen te worden beschuldigd. Alle woorden en begrippen over dit conflict zijn immers politiek belast.

In de strijd daarover verliezen de Palestijnen voortdurend, constateert Luyendijk, omdat ze het afleggen tegen de superieure Israelische propagandamachine. Ik had zijn boek net uit toen de nieuwe oorlog er keer op keer bewijsmateriaal voor leverde. Volgens alle westerse media begon die oorlog met de ontvoering van een Israelische soldaat in de Gazastrook op 25 juni. Niet met de ontvoering van twee Palestijnse burgers door Israelische militairen een dag eerder. Waarschijnlijk was dat geen nieuws, want routine - honderden ontvoerde Palestijnen worden vaak al jaren zonder vorm van proces gevangen gehouden.

Het kapot bombarderen van de enige elektriciteitscentrale in Gaza, met alle gevolgen voor welzijn en gezondheid van de hele bevolking, heet een normale reactie op de ontvoering van korporaal Gilad Shali, in plaats van de terreurdaad die het is.

En de kern van de zaak wordt overal genegeerd. Hezbollah en Hamas zijn ontstaan als reactie op de Israelische bezetting. Niet andersom. De officiele oplossing, door alle betrokkenen geaccepteerd, is dat Palestijnen een eigen staat krijgen. Die oplossing wordt al jaren steeds verder onmogelijk gemaakt door de Israelische politiek om van de Palestijnse gebieden, voor zover al niet geannexeerd, Bantoestans te maken zonder enig uitzicht op economische en politieke zelfstandigheid.

Luyendijk heeft pas gemerkt wat de bezetting van de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem voor de bewoners betekent toen hij daar zelf ging wonen. Ik raad iedereen aan alleen al daarom zijn boek te lezen. Het is een verhaal van onophoudelijke treiterijen en vernederingen, van willekeur die het mensen onmogelijk maakt een zaak te drijven of een school te bezoeken, van aanhoudende bedreigingen aan bewoners van Oost-Jeruzalem om daar weg te gaan.

Columnist Thomas Friedman vroeg zich vorige week in de International Herald Tribune meewarig af waarom Palestijnen zich toeleggen op zelfmoordaanvallen in plaats van op vreedzaam ondernemen. Bij Luyendijk had hij kunnen lezen hoe dat laatste ze onmogelijk wordt gemaakt door de Israelische bezetters.

Noch deze oorlog, noch de wijze waarop er een eind aan komt, levert iets op dat perspectief biedt op een blijvende vrede tussen Israel en de Palestijnen. Het Israelische beleid van de laatste veertig jaar, gericht op het onmogelijk maken van een duostaat, is de werkelijke zelfmoordactie in het Heilige Land - wat voor voordelen deze strategie op korte termijn ook lijkt te brengen.

De kruisvaardersstaten in het Heilige Land van de twaalfde eeuw hielden het een eeuw vol. Het is de vraag of dat Israel met deze politiek lukt.