Zestig jaar is genoeg

 Dat de Amerikanen aan onze bevrijding meewerkten, is te danken aan Adolf Hitlers grootste politieke blunder. 

Dat ik de uitnodiging zondag aanwezig te zijn in Margraten niet heb geaccepteerd, daar heb ik geen spijt van. De weigering had geen politieke grond. Welke bezwaren ik ook heb tegen het beleid van de huidige Nederlandse en Amerikaanse regering: het ging hier om de herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog. Maar om middenin de nacht het huis uit te gaan teneinde na een lange autorit uren in regen en wind te moeten wachten op iets wat veel beter op de televisie is waar te nemen, dat trok mij niet.

Balkenende en Bush jr spraken hier namens Nederland en namens de Verenigde Staten, niet als politici. Dat deden ze redelijk goed. Voor fijnproevers was er veel te genieten. President George Bush gaf een klein college over de historische betrekkingen tussen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de eerste nieuwe republiek sinds mensenheugenis, de Amerikaanse. Nadat hij had gememoreerd dat in de Hongerwinter mensen zich hadden gevoed met tulpenbollen, vreesde ik dat hij vervolgens Hannes Brinker en onze strijd tegen het water zou memoreren. Dat deed hij niet, zoals hij ook niet probeerde – behalve in de laatste zinnen – de Tweede Wereldoorlog met zijn oorlogen in Afghanistan en Irak te verbinden. Ik vind Bush een slechte president, maar zijn tekstschrijvers deden hem in Margraten een juiste toon treffen.
Premier Jan Peter Balkenende hield eveneens een toespraak die hem sierde, al was hij te lang van stof. Ook hij deed het niet slecht.

Bush vermeldde dat president Franklin Roosevelt van Nederlandse afkomst was. Balkenende roemde Roosevelt als de auteur van de vier vrijheden waarvoor de Tweede Wereldoorlog bevochten moest worden. Hij maakte expliciet melding van één daarvan, de freedom of want. Zijn tekstschrijver moet hebben geweten dat Bush nú juist een eind wil maken aan Roosevelts grote project de Amerikaanse burgers freedom of want, een fatsoenlijk bestaansminimum, te garanderen.

Fijnproevers kan niet zijn ontgaan dat Balkenendes opmerkingen over de noodzaak van internationale samenwerking alleen maar als kritiek op de politiek van de huidige Amerikaanse president gelezen kunnen worden.

De kroonprins mag er anders over denken, ik hoop dat de zestigste herdenking ook de laatste is, al was het maar omdat steeds meer latere kwesties aan de Tweede Wereldoorlog worden opgehangen. Maar ook omdat de terugblik op de oorlog tot steeds meer geschiedvervalsing leidt. Het is passend de in de Tweede Wereldoorlog gesneuvelden te herdenken. Het is iets anders ze als argument te gebruiken ter rechtvaardiging van de huidige Amerikaanse politiek.

Ik ben niet de eerste die erop wijst dat Bush aanmerkelijk meer aandacht besteedt aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog dan aan die van zijn oorlog in Irak. De daar gedode Amerikaanse militairen negeert hij ostentatief. Het is verboden beelden te maken van de aankomst van hun body bags. Mediatechnisch bestaan ze niet. Vergelijk dat met de net overleden Israëlische president Ezer Weizman, die tijdens zijn ambtstermijn met zijn vrouw iedere gewonde Israëlische militair opzocht.

Ik word ook flauw van het koor dat zingt dat al die mensen zijn gestorven om ons te bevrijden. Dat is objectief juist. Maar daarom namen die jongens geen dienst, voorzover ze al een keus hadden. De belangrijkste bijdrage aan de nederlaag van Adolf Hitler was die van het Rode Leger. Als Hitler in 1941 de Sovjet-Unie niet had aangevallen, was Jozef Stalin ijverig doorgegaan met de steun die hij vanaf het Molotov-Ribbentrop-pact van augustus 1939 aan Berlijn verschafte.

In de Verenigde Staten werd president Roosevelt in 1940 voor de tweede keer herkozen op basis van de belofte dat hij ervoor zou zorgen dat Amerikaanse jongens niet een oorlog in Europa zouden uitvechten. Dat de Amerikanen uiteindelijk toch aan onze bevrijding meewerkten, is te danken aan Hitlers grootste politieke blunder: nadat Japan op 7 december 1941 de Verenigde Staten had aangevallen, verklaarde hij de VS de oorlog. Het is twijfelachtig of de VS het omgekeerde hadden gedaan. Zo gezien is Hitler de man die de Sovjet-Unie en Verenigde Staten tot deelname aan de Tweede Wereldoorlog en daarmee uiteindelijk tot de bevrijding van ons land dwong.