Zwaarwichtige kritiek

De jacht op de terroristen van 11 september is ternauwernood begonnen of de eerste klagers dienen zich al aan.

Ik bedoel daarbij niet degenen die van meet af aan elk militair optreden tegen de daders en hun beschermers afwijzen, zoals de Socialistische Partij en een griebus aan linkse splinters.

Ik heb het ook niet over denkers die menen dat 'Amerika' dit 'eigenlijk' 'aan zichzelf te wijten heeft', vanwege daden die vorige Amerikaanse regeringen hebben verricht, ondersteund, nagelaten of toegelaten. Alsof er ooit een excuus bestaat om duizenden onschuldige mensen het leven te benemen.

Ik doel hier op politieke ambtsdragers in de PvdA als Rick van der Ploeg en Elske ter Veld. De eerste is - schijnt het - nog steeds staatssecretaris voor (ook daarover wordt getwijfeld) cultuur. De tweede, ooit staatssecretaris van Sociale Zaken, is nu lid van de Eerste Kamer.

Van der Ploeg trad vorige week in de openbaarheid toen hij zich in een televisieprogramma kritisch uitliet over de pogingen het Taliban-regime in Aghanistan omver te werpen. 'Dat je daders van aanslagen probeert te straffen is tot daaraantoe, maar dat je probeert een heel regime omver te werpen, dat is wat anders'. Daarmee nam hij afstand van het regeringsstandpunt, zonder daar enige consequentie aan te verbinden. Als het hem ernst was geweest, had hij zijn ontslag als staatssecretaris ingediend, en als vrij staatsbuger en partijlid zijn opvatting verdedigd. Maar het was hem geen ernst. Hij vond dit onderwerp iets voor vrijblijvend gekeuvel in een talkshow. Nadat hierover beroering was ontstaan, heeft hij aan premier Kok uitgelegd dat hij verkeerd begrepen is.

Daarna in Buitenhof Elske ter Veld. 'Dit is niet de manier om terrorisme te bestrijden', meende zij, om haar betoog te besluiten met 'Dit soort cowboyacties kan niet'. Vervolgens geklaag dat over deze kwestie in de PvdA niet werd gediscussieerd, vooral niet in de Tweede Kamerfractie. Verbijsterend!. Kennelijk weet Elske ter Veld wel hoe terrorisme bestreden moet worden, maar daarover liet ze zich jammer genoeg niet uit in het Buitenhof. Dat twee weken geleden het Politiek Forum van de PvdA in alle openbaarheid en in aanwezigheid van leden van de Eerste en Tweede Kamer over deze kwestie van gedachten wisselde is haar ontgaan. Als voormalig Kamerlid weet ze vanzelfsprekend dat discussies in een kamerfractie niet in openbaarheid worden gevoerd. Ook hier dus: geleuter.

Eén van mijn favoriete citaten luidt 'Als je niet goed bent, moet je maar thuis blijven' (Lodewijk van Deijssel). Waarom zoeken politici als Van der Ploeg en Ter Veld de publiciteit met banaliteiten die nergens toe leiden en die getuigen van een elementair gebrek aan besef van de ernst van de zaak?

Ze doen denken aan degenen die tien jaar geleden elk gewapend optreden tegen Saddam Hoessein wilden uitsluiten, nadat deze Koeweit gewapenderhand had veroverd - de enige doodzonde in het Handvest van de Verenigde Naties. Eerst moesten de VN-sancties een kans krijgen, vonden die tegenstanders. Die sancties kregen meer dan vijf maanden hun kans zonder dat ze tot iets leiden. Ze zijn nog steeds van kracht en hebben nog steeds niets opgeleverd. Overigens hebben deze vreedzame sancties, dankzij de wijze waarop Saddam Hoessein ermee omgaat, een veelvoud aan slachtoffers opgeleverd in vergelijking met die van de Golfoorlog.

De critici van nu hebben om meer dan één reden geen poot om op te staan. In de eerste plaats omdat ze geen enkel alternatief bieden. Weliswaar is voor het eerst artikel vijf van het NAVO-verdrag van toepassing verklaard, waarin een aanval op één lidstaat beschouwd wordt als een aanval op alle naderen. Maar dit blijkt niet meer in te houden dan een solidariteitsverklaring met de Amerikaanse bondgenoot. De rol van Nederland beperkt zich vooralsnog tot het opvullen van gaten in NAVO-verband die ontstaan doordat de VS eigen eenheden elders willen gebruiken.

De Verenigde Staten opereren los van de NAVO, en weten zich gelegitimeerd door de Veiligheidsraad. De strategie die zij volgen, nadat het Taliban-regime - dat niet door de VN erkend is - had geweigerd Osama bin Laden uit te leveren, komt er militair op neer dat zij dit regime met lucht- en commando-acties ondermijnen, om zo de ruimte te krijgen zelf in Afghanistan op Bin Laden en zijn netwerk te jagen. Daarnaast vinden wereldwijd politionele acties plaats gericht op het liquideren van de financiële machtsbasis van dit terroristische netwerk en het identificeren en achterhalen van de leden ervan.

Beide operaties, de militaire en de politionele, zijn gecompliceerd en vereisen een lange adem. Ze als 'cowboy-acties' kwalificeren getuigt van weergaloos politiek onbenul. Maar ook van een grove onderschatting van de ernst van de situatie.

Bart Tromp